Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

„Literatura dla dzieci i młodzieży wobec trudnych tematów współczesności” – seminarium dla bibliotekarzy

„Literatura dla dzieci i młodzieży wobec trudnych tematów współczesności”
– seminarium dla bibliotekarzy pracujących w oddziałach
i filiach dziecięcych woj. podkarpackiego

17 listopada 2011 r. w sali konferencyjnej WiMBP w Rzeszowie przy ul. Sokoła 13 odbyło się, zorganizowane przez Dział Instrukcyjno-Metodyczny, seminarium „Literatura dla dzieci i młodzieży wobec trudnych tematów współczesności”, w którym wzięło udział 32 bibliotekarzy pracujących w oddziałach i filiach dziecięcych woj. podkarpackiego.

Spotkanie otworzyła Lucyna Kloczkowska, kierownik Działu Instrukcyjno-Metodycznego WiMBP w Rzeszowie, która przywitała przybyłych bibliotekarzy oraz przedstawiła program seminarium.

Wybrane zagadnienia współczesnej powieści dla młodego czytelnika przedstawiła Małgorzata Sierżęga, instruktor ds. czytelnictwa dzieci i młodzieży WiMBP w Rzeszowie. W swoim wystąpieniu omówiła m.in. zmiany i stan obecny polskiego rynku książki dla młodego odbiorcy, cechy prozy współczesnej oraz powstanie nowych zjawisk w literaturze dziecięcej i młodzieżowej. Zwróciła uwagę, że sytuację książki dla młodych w znacznym stopniu komplikuje dominacja kultury rozrywkowej w życiu społecznym oraz odkrycie dziecka jako cenionego i wpływowego uczestnika rynku rozrywki. Chcąc konkurować z innymi mediami, próbującymi zawładnąć uwagą młodego czytelnika, współczesna proza zaspokaja przede wszystkim potrzebę rozrywki, stara się dopasować do gustów nastoletnich odbiorców oraz nabiera cech języka właściwego dla innych mediów. Autorzy współcześni żywo reagują na wszelkie zmiany w życiu społecznym, często sięgają po tematy bardzo bliskie dojrzewającym nastolatkom. Młodzi ludzie, czytając o przeżyciach bohaterów literackich, mogą znaleźć ślady własnych doświadczeń tzw. trudne tematy: dojrzewanie, osamotnienie, choroba, niepełnosprawność, śmierć, potrzeba akceptacji, odmienność, strach, przemoc, starość, uzależnienia, fizjologia, przedwczesne macierzyństwo. Współczesna powieść dla młodego czytelnika prowokuje do rozmyślań, wymaga większej dojrzałości i krytycyzmu, uczy innego spojrzenia na świat, nie daje prostych i jednoznacznych odpowiedzi, pomaga oswoić lęki, nauczyć się rozmawiać o trudnych uczuciach i zdarzeniach, które niesie współczesne życie.

Hanna Diduszko, polonistka, kierownik Oddziału Muzeum Książki Dziecięcej Biblioteki Publicznej m. st. Warszawy, członek PS IBBY, współpracownik Nowych Książek, członek redakcji Świata Książki Dziecięcej  wygłosiła referat pt. „Trudne tematy w literaturze dziecięcej – co to dziś znaczy? Spojrzenie na sposób traktowania tematu śmierci na wybranych – dawniejszych i nowszych przykładach”. Pani Hanna nieco czasu poświęciła samemu pojęciu „trudne tematy”, a więc tematom objętym społecznym
tabu, dyktującym co jest odpowiednie a co nieodpowiednie dla dzieci oraz zobowiązaniom dorosłych wobec dzieci. Omówiła trzy grupy książek, w których śmierć zyskuje wymiar eschatologiczny: książki całościowe (obecność śmierci istotną ale nie jedyną ważną sprawą w świecie przedstawionym) – Bracia Lwie Serce  A. Lindgren, Wyspa milczenia  P. MacLachlan, Most do Terabithii K. Paterson, Mój dziadek był drzewem czereśniowym  A. Nanetti, Pozłacana rybka  B. Kosmowska, Najwyższa góra świata  A. Onichimowska, Borówka J. Porazińska; książki, w których śmierć jest tematem zadanym, a pozostałe elementy stanowią tło o charakterze dopełniającym – W zwierciadle niejasno…  J. Gaarder, Tomek i nieskończoność  M. Déon, Esben i duch dziadka  K. F. Aakeson, Ogród. Dobra opowieść na wielki smutek  G. Maag, Co się stało z naszą bajką  H. Krall oraz książki obrazkowe, adresowane do zupełnie małych dzieci lub adresata uniwersalnego, w których temat śmierci jest istotny – Niebo  B. Gibert, A ja czekam…  D. Cali, S. Bloch, Gęś, śmierć i tulipan  W. Erlbruch.

Kolejnym punktem seminarium była dyskusja na temat wykorzystania i zainteresowania książkami poruszającymi trudne tematy w publicznych bibliotekach dziecięcych. Panie bibliotekarki: Anna Gajecka i Renata Szkutak, pracownicy Oddziału dla Dzieci MiPBP w Ropczycach, Jolanta Strycharz, instruktor MBP w Mielcu oraz Cecylia Mróz, pracownik MBP w Przeworsku opowiedziały o dużym zainteresowaniu tą literaturą w swoich bibliotekach. Olbrzymią popularnością cieszą się tam książki związane przede wszystkim z akceptacją siebie i swojego wyglądu, uzależnieniami i trudnymi wyborami życiowymi bohaterów, odzwierciedlające ważne problemy nękające współczesnych nastolatków. Dyskusji przysłuchiwała się Pani Barbara Chmura, pełniąca obowiązki dyrektora WiMBP w Rzeszowie.

Na zakończenie spotkania instruktor Małgorzata Sierżęga przedstawiła propozycje książek dla dzieci i młodzieży poruszających trudne tematy współczesności, które warto zakupić do księgozbiorów publicznych bibliotek dziecięcych .

Oprac. Małgorzata Sierżęga
Dział Instrukcyjno-Metodyczny
WiMBP w Rzeszowie