Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

„Książki mówiące obrazem – o picturebookach dla dzieci” - relacja z seminarium dla bibliotekarzy

„Książki mówiące obrazem – o picturebookach dla dzieci”
- relacja z seminarium dla bibliotekarzy pracujących
w oddziałach i filiach dziecięcych woj. podkarpackiego

13 grudnia 2016 r. w sali konferencyjnej Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie odbyło się, zorganizowane przez Dział Instrukcyjno-Metodyczny, seminarium „Książki mówiące obrazem – o picturebookach dla dzieci”. W seminarium wzięło udział 30 bibliotekarzy pracujących w oddziałach i filiach dziecięcych woj. podkarpackiego.

Zebranych bibliotekarzy powitała Barbara Chmura, dyrektor WiMBP w Rzeszowie, która przypomniała o znaczeniu książki w wychowaniu zdrowego emocjonalnie dziecka.

Zagadnienia dotyczące roli książki obrazkowej w życiu dziecka omówiła Małgorzata Sierżęga, instruktor ds. czytelnictwa dzieci i młodzieży WiMBP w Rzeszowie. Podkreśliła ona, że w XXI wieku żyjemy w kulturze obrazowej, obrazkowej lub wizualnej, która uczyniła z obrazu równorzędny ze słowem dialog komunikacyjny. Przejawy kultury obrazkowej spotykamy na każdym kroku – czytając gazetę, przeglądając strony internetowe i prywatne blogi, podróżując samochodem czy autobusem. Alfabetyzacja wizualna, czyli czytanie obrazów staje się niezbędne do normalnego funkcjonowania we współczesnym świecie, który nas otacza. Świecie znaków, ikon, komunikatów wizualnych, Internetu, reklam, książek elektronicznych, aplikacji, programów komputerowych i innych. Książka obrazkowa to książka, w której zawarty przekaz ma charakter opowieści, komunikowanej zarówno słowem, jak i obrazem. Przy czym oba nośniki znaczeń nie dublują informacji, lecz nawzajem się uzupełniają. Zdaniem Perry’ego Nodelmana w książce obrazkowej „słowa mówią to, czego nie pokazują obrazy, obrazy pokazują to, czego słowa nie mówią”. W Polsce zjawisko książki obrazkowej nie do końca jest zrozumiałe. Najczęściej marginalizowane i niedoceniane przez rodziców, którzy traktują obraz zaledwie jako dodatek, coś co jest mniej ważne niż słowo. Tymczasem badania zachodnich naukowców nad książkami obrazkowymi dowiodły, że dzieci czytają obrazy i słowa całościowo, czyli symultanicznie tzw. ikonotekstami. Dla nich liczy się przekaz i z obrazu, i z tekstu. Obraz widziany w książce jest dla dziecka takim samym zapisem mówiącym o świecie, jak dla dorosłego tekst. Rola książki obrazkowej w życiu dziecka polega na tym, że pozwala ona dziecku poczuć się czytelnikiem, zanim jeszcze nauczy się czytać, rozwija zainteresowania, ciekawość świata i wyobraźnię, ćwiczy spostrzegawczość i pamięć, stanowi pierwsze zetknięcie ze sztuką i jest wstępem do wychowania ku sztuce, wprowadza dziecko w świat symboli, wpływa na kształtowanie pragnień, dążeń i postaw moralno-społecznych, kształtuje dobre relacje z osobą czytającą, wzmacnia więzi rodzinne i daje poczucie bezpieczeństwa, jest znaczącym medium zaangażowanym w tzw. „trudne tematy”, uczy dziecko pisać i czytać. Prof. Grzegorz Leszczyński, znawca literatury dziecięcej na pytanie, czy warto czytać dzieciom książki obrazkowe, tak odpowiada:  „Dorosły myśli słowem, dziecko – obrazem. Od czytania obrazu rozpoczyna czytanie książki. Książka rośnie wraz z wiekiem dziecka – słowa się rozrastają, obrazy stopniowo zanikają”.

O książkach obrazkowych, które warto mieć w zbiorach dziecięcych bibliotek publicznych opowiedziały panie: Elżbieta Kuchta z MBP w Jarosławiu oraz Barbara Jabłońska z Oddziału dla Dzieci i Młodzieży WiMBP w Rzeszowie. Bibliotekarki zaprezentowały, m.in. książki: Iwony Chmielewskiej (Dwoje ludzi, Kłopot, O tych, którzy się rozwijali, Oczy, Pamiętnik Blumki, W kieszonce), Aleksandry i Daniela Mizielińskich (Mapy, Pod ziemią, pod wodą, Co z Ciebie wyrośnie?), Pawła Pawlaka (Jajuńciek, Ignatek, Czarostatki i parodzieje), Katarzyny Boguckiej (Rok w mieście), Emilii Dziubak (Rok w lesie), Tiny Oziewicz (O wiadukcie kolejowym, który chciał zostać mostem nad rzeką), Joanny Olech i Edgara Bąka (Kto ty jesteś?), Przemysława Wechterowicza i Marty Ignerskiej (Alfabet), Katarzyny Bajerowicz (Drzewo), Marka Bieńczyka i Joanny Concejo (Książę w cukierni), Tomasza Samojlika (Misja kosmos), Beatrice Rodriguez (Złodziej kury), Davide’a Cali i Serge’a Blocha (A ja czekam…, Wróg), Gro Dahle i Sveina Nyhusa (Włosy mamy, Mus jabłkowy) oraz serie: Mamoko, S.E.R.I.A., Tu jesteśmy, Zjedz to sam, Opowiem Ci mamo, Ulica Czereśniowa, które małe dzieci mogą czytać i oglądać na długo, zanim opanują alfabet.  

Kolejnym punktem seminarium był wykład „Książka obrazkowa: czym jest i jak działa. Od zagranicznej klasyki do polskiej współczesności”, który wygłosił dr Michał Zając z Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego. Dr Zając przedstawił (sformułowane w Polsce i za granicą) najważniejsze definicje i cechy książki obrazkowej, podstawowe koncepcje „ikonotextu” na przykładzie 3 klasycznych książek obrazkowych (Tam gdzie żyją dzikie stwory Maurice Sendak, Wyjdź z wody Shirley John Burningham, Głosy w parku Anthony Browne), kierunki rozwojowe książek obrazkowych (książki zabawki, książki hipertekstowe, postmodernizm w książkach dla dzieci) oraz najciekawsze tytuły i czołowych polskich autorów książek obrazkowych: Pamiętnik Blumki Iwony Chmielewskiej, Czarostatki i parodzieje Pawła Pawlaka, Smonia Moniki Hanulak, Świat jest dziwny Grażki Lange, Wielkie marzenia Marty Ignerskiej, Mapy A. i D. Mizielińskich. Współczesny rynek książki dla dzieci cechuje niezwykła różnorodność. Kupujący mają duże możliwości wyboru. Dziecięca książka obrazkowa adresowana jest do coraz starszego odbiorcy (do 14 roku życia) i zmierza w kierunku „elektronizacji” – podsumował swoje wystąpienie znawca literatury dziecięcej.

Na zakończenie spotkania Małgorzata Sierżęga opowiedziała o wystawie Instytutu Książki „Tu czy tam? Współczesna polska ilustracja dla dzieci”, promującej prace 14 uznanych polskich ilustratorów i projektantów graficznych, laureatów najważniejszych światowych konkursów: Edgara Bąka, Macieja Blaźniaka, Katarzyny Boguckiej, Iwony Chmielewskiej, Agaty Dudek, Emilii Dziubak, Małgorzaty Gurowskiej, Moniki Hanulak, Marty Ignerskiej, Agaty Królak, Patryka Mogilnickiego, Anny Niemierko, Oli Płocińskiej i Dawida Ryskiego. Instruktorka zachęcała podkarpackich bibliotekarzy do zorganizowania ciekawej wystawy i warsztatów dla dzieci towarzyszących wystawie w swoich bibliotekach.

Małgorzata Sierżęga
Instruktor WiMBP w Rzeszowie

 --------------------------------------------------------------------

GALERIA