Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

„Dziewczyna z Woli”

WARTO CZYTAĆ – „Dziewczyna z Woli”/ Agnieszka Jeż

Spotkanie grupy DKK-u w Filii nr 8

Agnieszka Jeż – autorka lubianych współczesnych powieści obyczajowych („Jedyny dzień w roku”, „Zwyczajne cuda”, „Serce z szuflady”, „Za siódmą górą”, „Taka miłość się zdarza”),powieści obyczajowych z historią w tle („Miłość warta wszystkiego”, „Spotkajmy się po wojnie”, „Wszyscy pragnęliśmy miłości”) oraz doskonałych thrillerów („Szaniec”, „Odpłata”, „Kto jest bez grzechu”).

„Jak żyć w świecie, w którym przestają obowiązywać dotychczasowe prawa?”

Starać się, jak bohaterka tej książki Barbara Leoniewskazrobić wszystko, by przetrwać i odnaleźć się w okupacyjnej rzeczywistości. Barbara ma 17 lat gdy wybucha wojna. Mieszka w Warszawie z matką Krystyną, ojciec nie żyje. Jest jeszcze ciotka Maria, starsza siostra matki, która mieszka na wsi. W życiu Barbary jest dwóch mężczyzn – Henryk, chłopak z sąsiedztwa, którego zna od lat. Henryk od dawna jest w niej zakochany, ale ona nie zwraca na niego uwagi. Tym bardziej, że jeszcze przed wojną zobaczyła na plaży chłopaka, który jej się spodobał, zamienili wtedy kilka słów, on przedstawił się jako Zygmunt. Niestety wkrótce okazało się, że Zygmunt ma dziewczynę, Lucynę, która jest bardzo ładna i wygląda jak modelka z reklamy. Wszystkie męskie oczy są wpatrzone tylko w nią. Barbara od razu poczuła się niekomfortowo, na nią nikt tak nie patrzył. Ona sama uważała się za osobę całkiem zwyczajną. „Gdyby mogła samą siebie zobaczyć na ulicy, na pewno nigdy by nie wzbudziła swojego zainteresowania.” Zawsze gdy widziała piękną, atrakcyjną kobietę, czuła smutek i zazdrość. Wtedy jeszcze Basia nie wie, że wkrótce los zetknie ją zarówno z Zygmuntem jak i z Lucyną. Oni oboje już działają w konspiracji. Barbara co prawda pomaga w OPL-u : gotuje, roznosi chleb, lekarstwa, wodę potrzebującym, opatruje rannych. Ale od dawna marzy, by robić coś ważniejszego. I w spełnieniu tego marzenia pomoże jej Henryk, który od jakiegoś czasu działa w podziemiu. Mówi jej o tym, obiecuje zabrać na spotkanie, poznać z innymi i wciągnąć do konspiracji. Basia składa przysięgę i wkrótce dostaje pierwsze zadania, wreszcie będzie działać inaczej dla ojczyzny.

Czy poradzi sobie z takim wyzwaniem? Grupa do której należy głównie wykonuje wyroki na niemieckich oficerach ( tych szczególnie okrutnych ),ale także na Polakach, konfidentachi donosicielach, wydających w niemieckie ręce Żydów i osoby ich ukrywające. Oprócz tego biorą udział w takich akcjach jak : przejęcie broni i materiałów, odbicie więźnia, akcje w pociągach, czy prowadzenie fałszywej korespondencji i łączności z obozami jenieckimi.Dziewczyna bierze udział w różnych akcjach, mniej lub bardziej niebezpiecznych.Głównie jest odpowiedzialna za odebranie broni, dostarczenie na miejsce i zabranie jejpo zakończeniu zadania.

„Czy jednak można kogoś zabić, nie zabijając w sobie człowieka?”

Wreszcie nadchodzi moment, gdy dziewczyna pociągnie za spust i zabije. Zrobi to, by ratować życie Zygmunta.Przekona się wtedy, że konspiracja jest bardzo trudna i obciążająca psychicznie. Zacznie się zastanawiać, czy można tak czysto teoretycznie zabić człowieka, bo jest wojna, bo giną ludzie, bo są wyroki, bo taki jest rozkaz? Czy zasada życie za życie wydaje się słuszna? Powoli sięgnęła do małej torebki. Podniosła klapkę. Kobieta z lustra zrobiła to samo, co ona. Po chwili stały obie wpatrzone w siebie, z bronią w ręku.

„Ona zabiła człowieka”, pomyślała Barbara.

„My zabiłyśmy człowieka”, poprawiła się po chwili.

– Ja zabiłam człowieka – powiedziała do lustra.

Od tej pory dziewczyna zupełnie się zmienia, czuje się bardziej dorosła, potrzebna i nareszcie zauważalna.Po tym co zrobiła ma swoją chwilę sławy. Basia stanie przed trudnymi wyborami i decyzjami, zdając sobie sprawę, że od tej chwili nic już nie będzie takie samo. Jest osobą wrażliwą, dlatego też staje przed dylematem, czy to co robią jest słuszne. Przecież każda ich udana akcja przyniesie reperkusje ze strony Niemców, w wyniku których zginą niewinni ludzie. Oni w niczym nie zawinili, więc„czy można płacić ich życiem, jak jakąś walutą?”. Ale jest wojna, a „wojna się żadnymi logicznymi prawami nie rządzi, a już na pewno nie uznaje praw moralnych, nie nagradza dobra i nie karze zła. Wojna jest ślepa. Zresztą co wymagać od wojny, kiedy ci, o których dobrze się myśli, okazują się zwykłymi przestępcami.”

Do tego wszystkiego dochodzi fakt, że dziewczyna ukrywa przed matką swoją działalność konspiracyjną. Nagła i niewytłumaczalna śmierć ciotki doprowadza matkę Basi do obłędu. Dziewczyna boi się już nie tylko o siebie, ale i o nią.Teraz wszystko w domu jest na jej głowie.

Jaka naprawdę jest Basia, co czuje, co przeżywa poznajemy dzięki „kartkom z pamiętnika”, które dziewczyna zaczyna zapisywać. Nazywa je „ZAPRAWKAMI”. W nich daje upust wszystkim swoim myślom, emocjom, ocenom siebie i innych osób. „Zwykło się sądzić, że wojna ludzi zmienia, że oni nie są sobą. A co, jeśli właśnie podczas wojny są sobą? Co, jeżeli dopiero teraz, w takich granicznych warunkach, można zobaczyć prawdziwy charakter człowieka?”

Basia zmieni się nie tylko pod wpływem konspiracyjnej działalności, ale też wtedy gdy pozna tajemnicę rodzinną sprzed lat, związaną z jej rodzicami i siostrą matki. Ciężką do zaakceptowania i zrozumienia. I tę tajemnicę będzie znała tylko ona, wie że matce absolutnie nie może o niej powiedzieć. W dodatku jak każda młoda dziewczyna marzy o miłości. Czy jednak wojna to odpowiedni czas na miłość? Czy pierwsze zauroczenie nowo poznanym mężczyzną zamieni się w coś więcej i czy Zygmunt odwzajemni to uczucie? A może dziewczyna odkryje wreszcie, że szukała miłości w niewłaściwym człowieku i doceni oddanie Henryka? Autorka świetnie pokazała metamorfozę bohaterki – od podlotka do dojrzałej i silnej kobiety, którą ukształtowała wojna.

„Dziewczyna z Woli” to wzruszająca historia opisująca codzienność przepełnioną strachem i niepewnością o nadchodzące jutro, kiedy każdy dzień może być ostatnim. Ale także przepiękna historia o życiu, miłości, utraconych nadziejach i marzeniach, prawdziwej przyjaźni i odwadze. To książka o dojrzewaniu i szybkim dorastaniu w tym strasznym wojennym okresie. O dokonywaniuniekiedy niejednoznacznie moralnych wyborów i podejmowaniu niełatwych decyzji.

Autorka pokazuje także brutalne realia wojny (egzekucje, łapanki), w której nie obowiązują żadne normy i zasady. A kobiety także były żołnierzami, walczyły, działały w konspiracji, a nawet wykonywały egzekucje

Wszyscy bohaterowie tej powieści stali się dla mnie symbolem determinacji i odwagi. Ich historie są naprawdę wzruszające. Ci honorowi i odważni młodzi ludzie gotowi oddać życie za ojczyznę, wzbudzili we mnie ogromny podziw.

Czy w czasie wojny można zatracić swoje człowieczeństwo? Ile jest w stanie zrobić człowiek, aby przeżyć i bronić tego co kocha? Najbardziej jednak imponował mi Henryk. To dobry, mądry, pracowity i szlachetny mężczyzna.Troszczy się nie tylko o swoją matkę i młodszego brata, ale także o Basię i jej matkę.Okaże się też prawdziwym przyjacielem. Książkę czyta się szybko i lekko, mimo trudnej tematyki, bo napisana jest prostym językiem. Zakończenie jest dość zaskakujące, a cała opowieść i losy bohaterów jak najbardziej realistyczne.

„Życie, to również paradoks, bywa i sprawiedliwe, nawet jeśli ta sprawiedliwość polega na odbieraniu”.

Zgoda na zdjęcia Małgorzata Świder