Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

„Kobusz: Jan Kobuszewski z drugiej strony sceny” ; „Jaremianka: gdzie jest Maria?”

Spotkanie DKK w Filii nr 10 10.03.2022

Hanna Faryna – Paszkiewicz „Kobusz: Jan Kobuszewski z drugiej strony sceny”

Agnieszka Dauksza „Jaremianka: gdzie jest Maria?”

Dnia 10 marca 2022r. w Filii nr 10 Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie ponownie spotkały się panie z Dyskusyjnego Klubu Książki. Podczas wizyty w bibliotece klubowiczki rozmawiały o książkach Hanny Faryny – Paszkiewicz „Kobusz: Jan Kobuszewski z drugiej strony sceny” oraz Agnieszki Daukszy „Jaremianka: gdzie jest Maria?” Pierwsza z omawianych lektur przywiodła na pamięć charakterystyczne kreacje aktorskie Jana Kobuszewskiego, druga z nich – przeczytane wcześniej utwory dotyczące postaci Kornela Filipowicza.

Jolanta Jędryka

Hanna Faryna – Paszkiewicz: „Kobusz. Jan Kobuszewski z drugiej strony sceny”

Książka Hanny Faryna – Paszkiewicz „Kobusz. Jan Kobuszewski z drugiej strony sceny” tylko z pozoru jest biografią wybitnego aktora. Tak naprawdę są to wspomnienia siostrzenicy Jana Kobuszewskiego, zbudowane na podstawie własnych wspomnień autorki, opowieści pozostałych członków rodziny i archiwów domowych, skrupulatnie prowadzonych przez Alinę Kobuszewską. Znajdziemy tu obrazki z lat dziecięcych i młodzieńczych aktora, uzupełniane zdjęciami z rodzinnych albumów a także liczne anegdoty, których bohaterem był Kobusz, jak nazywali go koledzy – aktorzy. Dla tysięcy widzów Jan Kobuszewski to „Pan Janeczek”, postać ciepła, obdarzona niesamowitym poczuciem humoru, przez które przebija głęboka mądrość życiowa. Bezpośrednio po ukończeniu szkoły teatralnej występował przez wiele lat jako aktor dramatyczny, między innymi grał w przedstawieniu „Dziadów” w reżyserii Dejmka, od których zaczął się „Marzec 68.” Po zdjęciu „Dziadów” z afisza aktorzy nie tylko stracili pracę, ale znaleźli się na czarnej liście z zakazem zatrudnienia w innych teatrach warszawskich. To między innymi spowodowało, że Jan Kobuszewski przeszedł do komedii. Był związany z tak znanymi kabaretami jak Kwadrat, Dudek, kabaret Olgi Lipińskiej. Stał się postacią znaną i popularną wśród Polonii od Ameryki po Australię. Bardzo wcześnie związał się z pracą w telewizji, jednak nigdy nie zagościł dłużej na planie filmowym. Wielokrotnie tłumaczył, że nie stać go na taką stratę czasu, jaka wiązała się z pracą nad filmem. Wyjątek robił tylko dla paru ulubionych reżyserów, w tym dla Stanisława Barei.

Książka ukazuje postać nie tylko wybitnego aktora, ale także wyjątkowego człowieka. Miał bardzo udane życie rodzinne, mimo obciążenia pracą zawodową znajdował czas na tradycyjne spotkania przy stole wigilijnym, czy wakacje na Mazurach. Rodzina i znajomi wiedzieli, że zawsze można na niego liczyć czy to chodziło o pomoc w zaopatrzeniu w deficytowy towar, czy wsparcie w chwili choroby. Nigdy nie okazywał lekceważenia czy zniecierpliwienia wobec nagabujących go fanów, czasem bardzo podejrzanej proweniencji.

Budził podziw widzów nie tylko mimiką twarzy i grą „głosem”, ale także niezwykłą sprawnością fizyczną. Nawet po przejściu poważnej choroby wracał do teatru, który wypełniony tłumami wielbicieli motywował go do pokonywania choroby.

Był człowiekiem bardzo religijnym, który pokazał, że można być przez całe życie dobrym i szanowanym, niezależnie od wykonywanego zawodu i sukcesów, jakie ten zawód przynosi.

Dla naszego pokolenia lektura książki Hanny Faryna – Paszkiewicz „Kobusz. Jan Kobuszewski z drugiej strony sceny” to emocjonalny powrót do czasów młodości, której szarą rzeczywistość umiał doskonale ubarwić „Pan Janeczek”.

Dodatkowo, czytając, możemy odszukać w sieci najlepsze sceny z udziałem Jana Kobuszewskiego i „oczyma duszy” przenieść się w coraz bardziej dla nas odległe czasy.

Maria Suchy

Agnieszka Dauksza: „JAREMIANKA. Gdzie jest Maria?”

Książka Agnieszki Daukszy „Jaremianka. Gdzie jest Maria?” to jedna z najlepszych biografii, jakie czytaliśmy ostatnio w naszym Dyskusyjnym Klubie Książki. Autorka wykonała naprawdę solidną pracę, gromadząc nie tylko osobistą korespondencję Marii Jaremy, ale także liczne pisma urzędowe, które najlepiej pokazują ducha epoki, w jakiej przyszło tworzyć Jaremiance. Pierwsza część książki to obraz dzieciństwa na Kresach i wczesna młodość w przedwojennym Krakowie. Wtedy poznajemy nie tylko sylwetkę samej Marii, ale także jej matkę i najbliższe rodzeństwo, w tym siostrę bliźniaczkę Nunę. W tle pojawiają się liczni znajomi i są to czołowe postaci „zbuntowanego” artystycznego życia Krakowa. Wiele informacji dotyczy Kornela Filipowicza, jej męża i ojca jedynego syna Aleksandra. Lektura „Jaremianki” pozwala dopełnić naszą wiedzę o tym niezwykle wyrazistym twórcy i silnym człowieku, z którego postacią zetknęliśmy się już czytając „Najlepiej w życiu ma twój kot. Listy Wisławy Szymborskiej i Kornela Filipowicza” oraz „Miron, Ilia, Kornel. Opowieść biograficzna o Kornelu Filipowiczu.” Justyny Sobolewskiej. W moim osobistym odczuciu dopiero w książce Agnieszki Daukszy znajdziemy przejmujące opisy wojennych przeżyć Kornela Filipowicza oraz niezwykłej miłości do Marii Jaremy, co pozwala lepiej zrozumieć jego późniejsze wybory życiowe.

„Jaremianka. Gdzie jest Maria ?” to biografia pisana dla dzisiejszych kobiet. Pokazuje osobowość silną, artystkę niezwykłą, która miała przeciwko sobie świat zdominowany przez mężczyzn, zaściankowość artystycznego Krakowa i powojenny system społeczny, nieprzyjazny awangardzie. Całą swoją istotą Maria wyrażała sprzeciw wobec zastanych porządków. Był to sprzeciw artystyczny, ale przede wszystkim sprzeciw wyrażany sobą – męski strój, krótka fryzura, odcinanie się od wszelkich symboli kobiecości, namiętne palenie papierosów. Mimo tego, a może właśnie dlatego, Maria budziła sympatię a często także miłość w swoim najbliższym otoczeniu. Wiele osób podkreślało jej szczerość, otwartość i bezkompromisowość, bezinteresowne zaangażowanie w pomoc dla innych.

W mało przyjaznych okolicznościach, w czas wojny, Maria zostaje matką. Zdecydowała się na macierzyństwo, mimo że tak naprawdę nigdy potem nie stworzyli z Kornelem Filipowiczem tradycyjnej rodziny. Ich syn Al wychowywał się u babci Jaremowej, a po jej śmierci u którejś z ciotek. Dla jego rodziców zawsze był ważny, ale przegrywał z pasją twórczą matki. A Maria wyjeżdżała na stypendia, malowała, eksperymentowała, tworzyła zamknięta przed światem, często także przed najbliższymi, a gdy wreszcie po kolejnym przełomie politycznym mogła pokazać i wystawiać swoje prace – było już za późno. Wiedząc, że czasu ma niewiele, tworzyła, tworzyła, organizowała wystawy, chwytała każdą chwilę. W książce znajdziemy poruszający obraz jej walki z własną słabością, ze śmiertelną chorobą i nieubłaganym czasem.

Książka Agnieszki Daukszy „Jaremianka. Gdzie jest Maria?” to biografia niezwykle rzetelna, zawierająca liczne fragmenty korespondencji, czarno – białe fotografie począwszy od czasów Starego Sambora a także wkładkę z kolorowymi reprodukcjami prac Marii Jaremy. Warto sięgnąć po tę pozycję, aby lepiej poznać postać awangardowej malarki, ale także aby przekonać się, jak zabójcze dla artystów są cenzura i ograniczanie swobody twórczej.

Maria Suchy