Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

David Attenborough – „Życie na naszej planecie. Moja historia, wasza przyszłość”

13 grudnia 2021 r. w Przemyskiej Bibliotece Publicznej odbyło się kolejne spotkanie Dyskusyjnego Klubu Książki, podczas którego dyskutowano o najnowszej publikacji Davida Attenborough pt. „Życie na naszej planecie”.

Autor jest znanym od siedmiu dekad podróżnikiem, dziennikarzem i twórcą filmów przyrodniczych. Od 1952 r. związany jest ze stacją BBC, z którą stworzył liczne programy przyrodnicze pokazujące nieznane dotychczas fakty z życia roślin i zwierząt. Jako ich twórca i narrator zapisał się w historii światowego dokumentu takimi produkcjami, jak: „Życie na Ziemi” (Life on Earth, 1979), „Żyjąca planeta” (The Living Planet, 1984), „Błękitna planeta” (The Blue Planet, 2001) czy „Planeta Ziemia” (Planet Earth, 2006). W 1985 r. otrzymał tytuł szlachecki, a w 2005 r. brytyjski Order Zasługi. Jest członkiem Towarzystwa Królewskiego w Londynie i angażuje się w kwestie związane z ochroną planety i malejącą populacją gatunków.

David Attenborough jest angielskim biologiem, niezmordowanym badaczem i obserwatorem przyrody z wieloletnim doświadczeniem, popularyzatorem wiedzy o życiu na Ziemi dawniej i dziś. W swoim najnowszym opracowaniu „Życie na naszej planecie” dzieli się z nami swoimi przemyśleniami o aktualnym stanie przyrody. Jego przyrodnicze seriale filmowe, reportaże, opracowania popularnonaukowe, poprzedzone wnikliwymi badaniami i obserwacjami, przybliżają życie współczesnych roślin i zwierząt – zwłaszcza tych, które żyją w niedostępnych lasach tropikalnych i w głębi oceanów. Wnioski z tych badań pozwalają na prognozowanie dalszych zmian w ekosystemach naszej planety. Autor próbuje podać środki zaradcze dla zahamowania dalszej dewastacji środowiska przyrodniczego i jego regeneracji.

Badacz dostrzegł w swoim długim, 94-letnim życiu istotne zmiany zarówno w składzie gatunkowym flory i fauny, jak i w stopniu zanieczyszczenia gleby, wód i powietrza Ziemi, a także zmiany klimatyczne i zagęszczenie ludności. W przejrzysty sposób analizuje te zmiany na przestrzeni swojego życia. I tak w 1937 roku liczba ludności świata wynosiła 2,3 miliarda, dzikie obszary stanowiły 66% obszaru globu, a stężenie dwutlenku węgla 280 ppm. Natomiast w 2020 roku liczba ludności świata wyniosła 7,8 miliarda, dzikie obszary stanowią 35% obszaru globu, a stężenie dwutlenku węgla 415 ppm. Autor jako naoczny świadek powyższych zmian, także zmian klimatycznych i cywilizacyjnych, wyraża swoje zaniepokojenie co do przyszłości naszej planety. Jeżeli człowiek zużyje zasoby naturalne (węgiel, ropa, gaz), nie powstrzyma „efektu cieplarnianego” (zwiększenie stężenia CO2 w powietrzu), eksploatacji i zatruwania gleby (pestycydy, nadmierne stosowanie nawozów sztucznych) i nie zapobiegnie zatruwaniu wody – grozi nam katastrofa ekologiczna.

Podstawowe środki zaradcze to:

• przechodzenie na odnawialne źródła energii (promieniowanie słoneczne, wiatr, woda),

• prowadzenie racjonalnej gospodarki rolnej, m.in. płodozmian, nawozy naturalne, zminimalizowanie zużycia środków ochrony roślin; zapobieganie szkodnikom i chorobom dzięki żywym organizmom (ptaki, owady),

• racjonalne gospodarowanie wodą,

• niezaśmiecanie środowiska wodnego i gleby.

W swojej książce autor porusza także inne ciekawe wątki, takie jak: ewolucja człowieka, dla którego znaczący wpływ ma klimat, dostępność do pożywienia, postęp w nauce i technice (m.in. maszyny i urządzenia do uprawy gleby – motyka, socha, pług traktor) i sprzętu zbóż (sierp, kosa, kosiarka), poziom rolnictwa.

Innym interesującym tematem są badania na obszarze Amazonii – dotyczące m.in. małp człekokształtnych (orangutany, goryle) oraz lasów tropikalnych.

Badaniami objęto również środowisko wodne – są to badania bardzo trudne i kosztowne do przeprowadzenia. Autor ukazuje łańcuch pokarmowy tego środowiska – fitoplankton, zooplankton, zwierzęta bezkręgowe, drobne ryby, np. tuńczyki, oraz ogromne ssaki morskie – wieloryby (płetwal błękitny, humbak). Wielkość tych zwierząt jest imponująca – ok. 15 m długości, ok. 50 ton wagi. Człowiek prowadzi nieprzemyślaną gospodarkę zasobami lądów i mórz, doprowadzając do wyniszczenia cennych osobników, w tym wielorybów.

David Attenborough – naoczny świadek zmian zachodzących w otoczeniu człowieka – uświadamia nam popełnione błędy, a nawet wykroczenia przeciwko naszej planecie.

Kiedy w grudniu 1968 r. Apollo 8 doleciał na Księżyc i stamtąd udało się sfotografować Ziemię

– okazało się, że jest małą, samotną i bezbronną planetą, na której życie również ma swoje granice. Przyroda nie jest nieskończona i trzeba ją chronić. Nie mamy innego miejsca do życia

– więc o to, które mamy, musimy zadbać. Należy zrobić wszystko, by powstrzymać procesy niepohamowanej eksploatacji Ziemi i podjąć próby jej regeneracji. Jest to priorytet naszych czasów.

Aleksandra Baczyńska (DKK)