Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

„Lem: życie nie z tej ziemi” - Wojciech Orliński, spotkanie DKK – Wypożyczalnia Główna

Nie znam powieści Lema, do czego chcę się przyznać na samym początku. Nigdy nie byłam (i nadal permanentnie nie jestem) fanką science fiction, latających maszyn w przestrzeni galaktycznej, czy innych form życia aniżeli to ziemskie. Ale sięgając po Orlińskiego i strona po stronie zaczytując się w biografii Lema, odkryłam chyba tą stronę człowieka, jaka mnie ciekawi. Tą drugą stronę pisarza, który jest ludzki, ma słabości i pasje, ma nieprzetłumaczalne dla nikogo wizje. Poznałam mężczyznę, ojca, literata i mechanika samochodowego. Sięgamy od czasów dorastania i normalności, po rzemieślniczą pracę, wyróżnienia i próby odcięcia się od codzienności, która coraz bardziej uwierała. Pojawia się cenzura słowa i całego tekstu. Nadchodzi bowiem 1981 rok i nadzieje ludzi zostają całkowicie zaprzepaszczone. Lema również. Zaczyna się kolejny etap życia, kolejny etap zawodu. I ten okres wydaje mi się najciekawszy. Pisarz, człowiek ciągle szukający zarobku - naciągający równocześnie trzy wydawnictwa na jeden tekst o innym tytule. Pisarz szukający zarówno spokoju, jak i emocji w zawodzie zarobkowym - jedynym zawodzie, jaki potrafi i z którego utrzymuje całą rodzinę, szuka wyciszenia umysłu i ucieczki jednocześnie. Rzeczywistość jest okrutna, brutalna i jakże dołująca. Szara. Lem niejednokrotnie wpada w depresję i marazm, pisząc zaś łatwiej mu się skryć i przetrwać. Pisanie o maszynach latających, klimacie okołoziemskim i wymyślanie imion oraz żyć istot z innych planet staje się lekiem na codzienność. Lecz ten lek z każdym miesiącem będzie podawany w coraz mniejszych dawkach. Lem cierpi na brak weny. Do tego wraz z przybywającymi latami dochodzą kłopoty zdrowotne; astma, stawy, cukrzyca. Wiele czynności sprawia coraz więcej problemów. Fantastyka to droga zapomnienia lecz i fantazja z upływem lat się zmienia. Wyobraźnia nie jest tak bujna, jak za młodych lat. Traci wigor, staje się marzeniem, które trudno przerzucić na papier. Lecz nie szukając daleko, Orliński przy pisaniu biografii Lema posługuje się niczym innym, jak wyobraźnią i fantastyką jednocześnie. Bazując na wyciągniętych skądś zdaniach, czy tekstach osób, które go znały, buduje „nowe”, a może „no samo” życie Lema. Uznaje za prawdopodobne to, czy tamto, maluje przed czytelnikiem obraz taki lub inny. Wyobraża sobie zachowanie lub klimat i w samym centrum umieszcza Lema. Niewiele jest tu autentycznie odtworzonych nastrojów chwil, brak dokumentów i nagrań. Lecz zachowana szeroka korespondencja innych lub wspomnienia otwierają taką furtkę dla wyobraźni. Do fantastycznej wyobraźnie na wzór i upodobanie mistrza Lema.

Agnieszka Kusiak, członkini DKK w Wypożyczalni Głównej