Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

„Bardzo dokładnie pamiętam swoje dzieciństwo… Wiedziałem wówczas straszne rzeczy. Ale wiedziałem też, że nie mogę pozwolić, by dorośli zorientowali się, że wiem. To by ich przeraziło”.

Maurice Sendak

Neil Richard Gaiman to brytyjski pisarz, scenarzysta i redaktor, autor licznych powieści, opowiadań i komiksów fantasy, science fiction i grozy. Jest jednym z najwybitniejszych żyjących pisarzy fantasy, urban fantasy i science fiction. Na przedwakacyjnym spotkaniu DKK dla młodzieży mieliśmy przyjemność czytać dwie książki Gaimana: Księgę cmentarną oraz Ocean na końcu drogi.

Księga cmentarna to niezwykle klimatyczna i czarująca powieść mimo, że centrum akcji stanowi tutaj cmentarz. Nik Owens jest małym chłopcem, któremu przypadkiem udaje się uniknąć śmierci z rąk tajemniczego Jacka - mordercy jego rodziny. Ratując się ucieczką trafia na stary cmentarz, którego mieszkańcy postanawiają się nim zaopiekować, obdarzając dziecko „Swobodą Cmentarza”. Wychowywany przez duchy chłopiec, tkwi zawieszony na granicy, między światem żywych i umarłych. W obawie przed mordercą, który tylko czeka aby skorzystać z okazji Nik nie może opuszczać cmentarza, dlatego też jego edukacją zajmują się duchy. Uczą Nika wszystkiego, co same wiedzą i potrafią, co sprzyja wielu zabawnym sytuacjom ze względu na wielowiekowe różnice społeczne i kulturowe pomiędzy chłopcem i jego nauczycielami. A cmentarz okazuje się być miejscem nadwyraz żywym i pełnym ciekawych oraz niebezpiecznych zakątków. Chłopiec dorasta i przeżywa wiele niezwykłych przygód, będący pod czujnym okiem tajemniczego opiekuna Silasa, wiedząc że kiedyś będzie musiał stawić czoła tajemniczemu prześladowcy. Gaiman stworzył fantastyczny klimat, który miejscami jest bardzo mroczny i niebezpieczny, by za chwilę rozbawić do łez. Powieść jest pełna nietuzinkowych postaci – głównie rezydentów cmentarza, którzy żyli i funkcjonowali w zupełnie odmiennych czasach, co przekłada się na ciekawy koloryt społeczny oraz mnóstwo zabawnych sytuacji. Nik Owens, jak to dziecko, nie zawsze słucha rad i poleceń duchów, przez co niejednokrotnie pakuje się w tarapaty. Jest bardzo ciekawskim chłopcem, który musi sam nauczyć się gdzie przebiega granica między światem żywych i umarłych, i że oba żądzą się innymi prawami. Księga cmentarna od samego początku nie pozwala czytelnikowi się nudzić. Gaiman stworzył zaskakującą opowieść o dorastaniu w niełatwym świecie, o walce z przeciwnościami losu i złem, które tylko czeka na okazję aby nas pogrążyć.

Ocean na końcu drogi to historia mężczyzny, który utknął w miejscu przez wydarzenia ze swojego dzieciństwa. Ich piętno pozostało z głównym bohaterem na całe życie i w pewien sposób nigdy nie pozwoliły mu dorosnąć i zapomnieć. Wszystko zdarzyło się kiedy chłopiec miał 7 lat. Lokator mieszkający u jego rodziny ukradł ich samochód i popełnił w nim samobójstwo, co przywołała starożytne złe moce, które uwzięły się na chłopca i jego rodzinę. Udało mu się uniknąć śmierci dzięki pomocy trzech, tajemniczych kobiet mieszkających na końcu ulicy, a najmłodsza z nich Lettie oddała za niego życie. I to do niej główny bohater cały czas powraca …. Powieść jest niczym oniryczna, pełna melancholii historia, mocno nasycona tajemniczym klimatem. Demoniczny stwór, zwanym Ursulą Monckton, budzi grozę i bynajmniej nie jest potworem czyhającym pod łóżkiem, to pradawne, przebiegłe i podstępne zło. Gaiman jest mistrzem w kreowaniu napięcia i budowaniu skomplikowanych intryg. Pozostawia czytelnikowi wiele niedomówień i nie wyjaśnia dokładnie czy/kim jest tajemniczy potwór, ani też kim/czym są trzy panie Hempstock, pozostawiając wszystko naszej wyobraźni. Ocean na końcu drogi to baśń nadająca nowe ramy współczesnej fantasy, poruszająca, przerażająca i poetycka. To historia o mroku skrytym w każdym z nas, o demonach dzieciństwa, które ożyły i niełatwej walce z naszymi ludzkimi słabościami. Powieść budzi pewien niepokój, pozostawia ogromne poczucie straty i wiele pytań bez odpowiedzi. Uszczerbek jaki poniósł główny bohater podczas starcia z siałam zła jest niczym piętno, które na zawsze wyryto w jego umyśle i duszy. Ciężko jest pojąć co tam się właściwie stało, ale i nie sposób o tym zapomnieć. Geniusz narracyjny Gaimana i tym razem zadziwia i zmusza do nowego spojrzenia na powieść fantasy.

Agnieszka Dworak