Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

   Na wstępie moderator klubu pan Hubert Kołtun pogratulował laureatce nagrody miesiąca w konkursie Klubowicze do klawiatur, pani Ewelinie Kusiak.

Dyskusja zaczęła się od języka. Jeden z klubowiczów stwierdził, że Szczerek posługuje się rynsztokowym językiem w sposób nieuzasadniony. To, że wkłada bluzgi w usta bohaterów jest oczywiste. Niezrozumiałe pozostaje, dlaczego sam mówi takim językiem. Przytoczono fragmenty o egzorcyzmach, gdzie babuszka przy…liła butelką w głowę człowiekowi poddanemu egzorcyzmom i o popie, który pie…lił jak potłuczony. Kwestia języka okazała się sporna. Niektórym się podobał, uważali, że jest adekwatny do treści, dla innych nie do zaakceptowania.
    Następnie rozpoczęła się rozmowa na temat rozdziału zatytułowanego Gonzo. Część klubowiczów stwierdziła, że to, o czym pisze autor nie ma nic wspólnego z gonzo. Jeden z nich przytoczył fragment artykułu Joanny Janowicz o twórcy stylu Hunterze Thompsonie: …jest twórcą  własnego stylu reporterskiego – gonzo. Polega on na całkowicie subiektywnym przedstawianiu zdarzeń, rezygnacji z wiernego odtwarzania faktów oraz niebezpiecznie zaangażowanym uczestnictwie w opisywanych wydarzeniach. Thompsona inspirowały słowa Williama Faulknera, że „fikcja literacka jest o wiele prawdziwsza niż jakikolwiek rodzaj dziennikarstwa”… Za głównych bohaterów swoich reportaży obierał najczęściej człowieka, który zawsze był pod ręką – siebie. Czy przyszło mu pisać relację z toru wyścigowego, czy opis życia gangu motocyklowego – zawsze stawał w centrum wydarzeń bez względu na ryzyko i możliwe konsekwencje (najczęściej śmierć ). Klubowicz, który to przytoczył stwierdził, że dowolna interpretacja zdarzeń nie ma nic wspólnego z ich wymyślaniem, po czym całkowicie zdyskredytował książkę, twierdząc, że jej przeczytanie absolutnie nic mu nie dało.

   Ktoś powiedział, że właściwie nie wiadomo, gdzie kończy się fikcja, a zaczyna prawda.. Czy książka jest reportażem, czy dowolną interpretacją autora. Niewątpliwie jest w niej głębsza refleksja na temat Polaków i Ukraińców. Tytułowy Mordor to stan umysłu.

   Wszyscy opisani Polacy jeżdżą na Ukrainę by szukać hardkoru, wyśmiewać się z wszystkich i ze wszystkiego. Autor krytykuje ich, a sam zachowuje się tak samo. Ba, nawet wykorzystuje ich naiwność. Na ludzi patrzy z góry. Nie ma szacunku dla nikogo. Wydaje się, że szanuje dziurooką, ale scena z nią, podobnie jak wiele innych, jest całkowicie pozbawiona autentyzmu, mało wiarygodna.

 Posługuje się stereotypami. Właściwie to stereotyp goni stereotyp, a schemat goni schemat. Tworzy obraz szalenie nośny. Pokazuje świat bez wartości. Padło pytanie czy Mordor jest na pewno do końca i na zawsze światem bez wartości - odpowiedź - gdzie jest Mordor, tam jest pustka.

   Tu rozpoczęła się dyskusja o stereotypach i o różnicach kulturowych między wschodem, a zachodem. Stwierdzono na licznych przykładach, że istnieje przepaść, nawet w zwyczajach społecznych, czy religijnych. Dla przykładu: na wschodzie niesie się przez miasto otwartą trumnę, relikwią wystawioną na widok publiczny są resztki zwłok świętej, której szatę obowiązkowo się całuje. My całujemy relikwie w opakowaniach.

    Ukraina po raz pierwszy w swych dziejach posiada państwowość. Jest zlepkiem narodowościowym. Ukraińcy jednakowo nienawidzą Rosjan i Polaków.

   Potem skomentowano reportaże Szczerka z Ukrainy, które ukazały się w kolejnych numerach Polityki. Stwierdzono, że w sposób zasadniczy różnią się od książki na korzyść. Autor dostał Paszport Polityki. Jeden z klubowiczów przytoczył, czym kieruje się kapituła: wyróżnienie spotyka artystów oryginalnych, przekraczających granice sztuki, proponujących alternatywną wersję kultury. Paszportami nagradzani są przeważnie twórcy młodzi, już wybitni, ale wciąż poszukujący nowych dróg w sztuce.

"My Słowianie” – w podwójnym cudzysłowie.

Ziemowit Szczerek, Przyjdzie Mordor i nas zje, czyli tajna historia Słowian

 

 

   Jeżeli oczekujemy od tej książki – a po tytule można się spodziewać sensacji – czegoś, co mogłoby zaspokoić głód poznawczy, to możemy się rozczarować. Wyprawa, czy raczej wyprawy bohatera nie prowadzą nas po sentymentalnej Ukrainie, nie wiodą nad piękny Czeremosz, czy karpackie ostoje. Autor igra z nami, z naszymi stereotypami myślowymi o tym kraju wręcz z naszym pięknoduchowstwem.

świat. Osobiście byłbym ciekawy, jak po ostatnich wydarzeniach na Ukrainie Ziemowit Szczerek opisałby tamtejszą rzeczywistość. Myślę jednak, że odniesienie do Mordoru by pozostało.

 

Lesław Marciniak