Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

Wystawa - Lira korbowa z pracowni Stanisława Nogaja

    Niewiele instrumentów ma tak barwne dzieje jak lira korbowa. Jej brzmienie można było usłyszeć w średniowiecznych klasztorach i dworach, w karczmach i na gościńcach. Znana od prawie 1000 lat na rozległym obszarze Europy Zachodniej i Wschodniej, od Galicji hiszpańskiej po Rosję. Towarzyszyła ona szaleńczym tańcom, wyrafinowanej poezji, opowieściom o bohaterskich czynach rycerzy, cudach świętych, a także modlitwom.

    Na bogato inkrustowanych lirach grywały dwórki ludwikańskie, na najprostszych, ubogich ociemniali wędrowcy i żebracy. Ukraińscy lirnicy wywodzili swój rodowód od samego króla Dawida. Tradycja ocalała, pomimo niekiedy dramatycznych losów lirników ich sztuka odradza się i na nowo fascynuje, choć nadal jest to instrument unikatowy.

    W graniu na lirze wyjątkowo widzialnie odzwierciedla się Czas. Specyficzne brzmienie liry powstaje dzięki obracaniu się koła i wybieraniu strun za pomocą klawiatury. Obroty koła figury od wieków symbolizującej nieskończoność, tak jak upływ czasu, dają grającemu możliwość zagrania własnej pieśni. Grający decyduje jak szybko obraca się koło i jakie powstają dźwięki.

    Mamy przyjemność gościć w Naszej Bibliotece jednego z nielicznych polskich lirników Stanisława Nogaja, budowniczego lir korbowych, kręconych, dziadowskich i żebraczych, ucznia Stanisława Wyżykowskiego z Haczowa. Stanisław Nogaj od 2003 roku prowadzi własna pracownię, w Starej Wsi koło Brzozowa, w której buduje różnego rodzaju liry, kopie instrumentów muzealnych, a także tworzy własne projekty opierające się na starej sztuce budowy instrumentów. Jego liry można usłyszeć w zespołach folkowych lub powiązanych z nurtem etnicznym w muzyce oraz u indywidualnych muzyków sięgających do źródeł muzyki wiejskiej i starochrześcijańskiej.

    Autorami zdjęć z pracowni lutniczej Stanisława Nogaja są Agnieszka Szafirska – filozof, fotografik z Rzeszowa oraz Sławomir Buga, fotografik ze Skarżyska Kamiennej. Laureaci licznych konkursów oraz uczestnicy wielu ogólnopolskich wystaw fotograficznych.

Barbara Balicka