Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

„Galicyjscy Wynalazcy” - prelekcja Rafała Kocoła - kustosza z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie w Filii nr 7

„Galicyjscy Wynalazcy”
Prelekcja Rafała Kocoła - kustosza z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie
w Filii nr 7

21 września 2022 r. Filia nr 7  WiMBP w Rzeszowie zaprosiła Rafała Kocoła - kustosza z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie, który wygłosił prelekcję „Galicyjscy Wynalazcy” w ramach obchodów 30. edycji Europejskich Dni Dziedzictwa. Uczestnikami spotkania byli uczniowi kl. V ze Szkoły Podstawowej nr 25 w Rzeszowie.

Rafał Kocoł przedstawił krótki rys biograficzny dwóch wybitnych wynalazców wywodzących się z Podkarpacia, których biogram został przedstawiony poniżej. Są to Ignacy Łukasiewicz i Jan Szczepanik. Swoimi osiągnięciami zrewolucjonizowali metody badawcze i przyczynili się do rozwoju wielu dziedzin wiedzy.  

Pierwszy z nich to Ignacy Łukasiewicz. Urodził się on w marcu 1822 r. w Zadusznikach w woj. podkarpackim. Był synem Józefa, dzierżawcy folwarku, uczestnika Insurekcji Kościuszkowskiej. Miał czworo rodzeństwa. W 1830 r. rodzina Łukasiewiczów zamieszkała w Rzeszowie, gdzie Ignacy podjął naukę w gimnazjum mieszczącym się w budynku dawnej szkoły prowadzonej przez Pijarów. W rzeszowskiej szkole panował patriotyczny duch, uczniowie należeli do tajnych stowarzyszeń. Do jednego z nich przystąpił Ignacy Łukasiewicz. W 1845 r. wstąpił do konspiracyjnego Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. W 1846 r. został aresztowany przez Austriaków i uwięziony najpierw w rzeszowskim zamku, a potem we Lwowie. Gdy wyszedł na wolność, przy wsparciu przyjaciół znów zajął się farmacją i studiami. Zatrudniony w aptece Piotra Mikolascha we Lwowie, tam rozpoczął wraz z Janem Zehem badania nad destylacją ropy naftowej. Dzięki temu udało się pozyskać w prosty sposób naftę. Wkrótce wynalazł lampę naftową, która został użyta w 1853 r. podczas operacji we lwowskim szpitalu. Jest to oficjalna data narodzin przemysłu naftowego w Polsce. Łukasiewicz mieszkał później w Gorlicach, w Jaśle, by osiąść wraz z żoną Honoratą w Chorkówce pod Krosnem. Otworzył i prowadził wraz ze wspólnikami kilka kopalni nafty m.in. w Bóbrce. Wraz z żoną prowadzili szeroką działalność charytatywną, zaś pracownicy jego rafinerii otrzymywali w pracy zabezpieczenie socjalne - ewenement w tamtych czasach. Łukasiewicz zmarł w styczniu 1882 r. Został pochowany w Zręcinie.

Innym znanym na świecie podkarpackim wynalazcą był Jan Szczepanik. Urodzony w czerwcu 1872 r. w Rudnikach. Był wychowywany przez swoje wujostwo. Do 1896 r. pracował jako nauczyciel w podkrośnieńkich szkołach. Jednak zdecydował się całkowicie poświęcić swojej pasji. Całe dnie spędzał w swojej pracowni nad coraz nowymi wynalazkami. Pod koniec XIX w. przeniósł się do Krakowa, tam zainteresował się m.in. fotografią, za sprawą swego mecenasa Ludwika Kleinberga, bogatego fotografa, który zainwestował w prace Szczepanika. Jan Szczepanik w międzyczasie ożenił się z Wandą z Dzikowskich i zamieszkał w Tarnowie. Cały czas jednak dużo pracował i jeździł po Europie doglądając swoich interesów. Opracował ok. 50 wynalazków, m.in. w dziedzinie tkactwa, barwnej fotografii i telewizji. Z jego wyników korzystali inni. Jednym z jego prac była kamizelka kuloodporna, która uchroniła od śmierci hiszpańskiego króla, na którego przygotowano zamach. Jan Szczepanik, jest jednym z nieco zapomnianych obecnie w Polsce wybitnych naukowców. Bardzo znany zaś na świecie. Przecież to Szczepanik, był nazywany „polskim Edisonem” czy  „geniuszem z Galicji”, o którym pisał wybitny amerykański pisarz Mark Twain. Polski wynalazca zmarł po ciężkiej chorobie w kwietniu 1926 r. Został pochowany na Starym Cmentarzu w Tarnowie.                  

             
Dziękujemy Rafałowi  Kocołowi z  Muzeum Okręgowego w Rzeszowie za przygotowanie prelekcji na wspomniany temat.

 Anna Kurowska 

------------------------------------------------

GALERIA