Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

MŁODZIEŻ W PRL. Prelekcja i warsztaty Zenona Fajgera z Instytutu Pamięci Narodowej – Oddział w Rzeszowie w Filii nr 7 – relacja

MŁODZIEŻ W PRL.
Prelekcja i warsztaty Zenona Fajgera z Instytutu Pamięci Narodowej –
Oddział w Rzeszowie – Filia nr 7 

„Młodzież w PRL” to tytuł prelekcji połączonej z warsztatami przeprowadzonymi w Filii nr 7 WiMBP w Rzeszowie, przez Zenona Fajgera z Instytutu Pamięci Narodowej – Oddział w Rzeszowie, 15 czerwca 2015 r. Uczestnikami spotkania byli uczniowie z kl. IT z VII Liceum Ogólnokształcącego w Rzeszowie (wych. Dorota Frańczak, Marzena Szpunar).

Jednym z elementów rządów komunistycznych w Polsce był rozbudowany aparat indoktrynacji, służący przekonaniu jak największej części społeczeństwa do obowiązującej ideologii. Jak w każdym systemie totalitarnym szczególną wagę przywiązywano do odpowiedniego formowania młodzieży. Zwalczano pluralistyczne formy działań wychowawczych, które odradzały się po II wojnie światowej. W latach 50. dążono wprost do wprowadzenia wzorców sowieckich i skupienia młodzieży w jednej masowej organizacji – Związku Młodzieży Polskiej (ZMP). Po 1956 r. sytuacja trochę się zmieniła, istniało kilka organizacji młodzieżowych (m.in. odrodził się Związek Harcerstwa Polskiego), ale nad wszystkimi utrzymywano kontrolę i wszystkie miały za zadanie prowadzić socjalistyczną indoktrynację. W tym celu wykorzystywano też szkołę poprzez odpowiednie programy nauczania, patronów, kalendarz uroczystości. Dzieci i młodzież masowo uczestniczyli w pochodach 1-majowych, trochę mniej masowo (wakacje) w obchodach święta 22 lipca.

Oczywiście nie wszyscy chcieli się tej indoktrynacji podporządkować. Młodzież aktywnie uczestniczyła we wszystkich większych protestach społecznych w okresie PRL. Młode ofiary stały się symbolami tragicznych starć z wojskiem czy milicją: 13-letni Romek Strzałkowski – Poznańskiego Czerwca 1956 r., 18-letni Janek Wiśniewski (prawdziwe nazwisko Zbigniew Godlewski) – Grudnia 1970 r., a 19-letni Grzegorz Przemyk – stanu wojennego. Wielkim buntem młodzieży (głównie studenckiej, ale obejmującym również miasta, w których nie było wyższych uczelni) były wydarzenia z marca 1968 r.

Większość młodych ludzi nie interesowała się jednak polityką – chodzili do szkoły (chłopcy odbywali potem zasadniczą służbę wojskową), zakochiwali się, rozpoczynali pracę zawodową, zakładali rodziny. Pewną formą buntu wobec dążenia władz do wtłoczenia wszystkich w jednolitą formę „socjalistycznego wychowania” była muzyka i związany z nią sposób ubierania. W latach 50. byli to tzw. bikiniarze, później hippisi, punki itp. Grupy takie obserwowane były przez Służbę Bezpieczeństwa i uznane jako zagrożenie państwa. Niepokój władz wywoływały też kontakty młodych ludzi z Kościołem katolickim.

Zenon Fajger
Instytut Pamięci Narodowej – Oddział w Rzeszowie

Prezentowana prelekcja nakreśliła obraz młodzieży PRL, jej indoktrynacji przez ówczesne władze, która (równi wiekiem dzisiejszej młodzieży) żyjąc w tamtym systemie przeżywała różne sytuacje, niekiedy bardzo trudne, z utratą życia włącznie.

Dziękujemy Zenonowi Fajgerowi za przygotowanie tematu prelekcji.

Obecnych było 13 uczestników.

oprac. Anna Kurowska

-----------------------------------------------------------------------

GALERIA

*Zdjęcia z wizerunkami dzieci umieszczono na stronie www za zgodą rodziców i opiekunów.