Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

JÓZEF PIŁSUDSKI – REWOLUCJONISTA, WÓDZ, MĄŻ STANU. Prelekcja Rafała Kocoła z Muzeum Okręgowego w Filii nr 7 – relacja

JÓZEF PIŁSUDSKI – REWOLUCJONISTA, WÓDZ, MĄŻ STANU.
Prelekcja Rafała Kocoła z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie –
Filia nr 7

 Naród, który nie szanuje swej przeszłości, nie zasługuje
na szacunek teraźniejszości i nie ma prawa do przyszłości.
Józef Piłsudski

25 maja 2015 r. w 148. rocznicę urodzin i w 80. rocznicę śmierci Józefa Piłsudskiego, Filia nr 7 WiMBP w Rzeszowie zorganizowała prelekcję z cyklu: „Historia Polski w zarysie”, pod hasłem: „Józef Piłsudski – rewolucjonista, wódz, mąż stanu”. Poprowadził ją Rafał Kocoł z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie dla uczniów klas III (a – 20 osób, b – 26, c – 23, d – 14, e – 20) z Gimnazjum nr 11 (wych. D. Twaróg, A. Rak, ks. A. Tomczyk) i uczniów klasy III ETM (19 osób) z Zespołu Szkół Samochodowych (wych. P. Rejman).

Postać Józefa Piłsudskiego zawsze budziła emocje. Do dnia dzisiejszego możemy spotkać jego gorących zwolenników jak i przeciwników – stwierdził Prelegent. Jednak nawet ci ostatni przyznają, że był osobą nietuzinkową, posiadającą wyjątkowe cechy charakteru. Przyszedł na świat w Zułowie na Wileńszczyźnie 5 grudnia 1867 r. w rodzinie o patriotycznych tradycjach. Matka Maria z Billewiczów pochodziła ze znanego na Żmudzi rodu szlacheckiego, ojciec Józef Wincenty Piłsudski uczestniczył w powstaniu styczniowym. W 1874 r. dworek uległ pożarowi i cała rodzina musiała przeprowadzić się do Wilna. Tam razem z bratem Bronisławem rozpoczął naukę w gimnazjum, tam też przeżył śmierć matki i aresztowanie w 1887 r. pod zarzutem spisku na życie cara. Został oskarżony niesłusznie, ponieważ w całą sprawę wmieszany był przez brata, który rzeczywiście pomagał członkom rosyjskiej organizacji „Narodna Wola” w niedoszłym zamachu. Efektem tego było zesłanie na Sybir Józefa na 5 lat, a Bronisława na 15 lat katorgi.

Józef Piłsudski powrócił po zsyłce na Wileńszczyznę, gdzie szukając swojego miejsca na ziemi trafił na Polską Partię Socjalistyczną. Został jej członkiem, działał drukując nielegalną prasę, tworzył Organizację Bojową PPS. Ostatecznie widząc rozbieżność pomiędzy celami PPS a swoim, którym było bezwzględne dążenie do odzyskania niepodległości Polski, jak sam to określił: Towarzysze, jechałem czerwonym tramwajem socjalizmu aż do przystanku «Niepodległość», ale tam wysiadłem. Wy możecie jechać do stacji końcowej, jeśli potraficie, lecz teraz przejdźmy na Pan.

Po akcji pod Bezdanami przeniósł się do Galicji i tam prowadził działalność niepodległościową wraz z Kazimierzem Sosnkowskim czy Władysławem Sikorskim. Powstał Związek Walki Czynnej, potem Związek Strzelecki we Lwowie (Towarzystwo „Strzelec” w Krakowie), zaś Piłsudski został mianowany komendantem organizacji strzeleckich. Po wybuchu I wojny światowej Strzelców przekształcono w żołnierzy Legionów Polskich, zaś Piłsudski dowodził I Brygadą legionową. Po kryzysie przysięgowym w 1917 r. Komendant został aresztowany przez Niemców i osadzony w twierdzy magdeburskiej skąd powrócił w listopadzie 1918 r. Po powrocie otrzymał od Rady Regencyjnej 11 listopada władzę nad polskim wojskiem, a dzień później powierzono mu misję tworzenia rządu narodowego. Sytuacja odradzającego się państwa polskiego nie była jednak pewna. Walka o granice wschodnią i zachodnią zdeterminowała kolejne trzy lata władzy Józefa Piłsudskiego. Wojna z Ukrainą, wojna polsko-bolszewicka, w której cały naród polski z Piłsudskim na czele wykazał niezwykły hart ducha w walce z napływającym ze wschodu bolszewickim niebezpieczeństwem (bitwa warszawska 1920 r.).

Po roku 1922 Piłsudski odsunął się na bok życia politycznego, osiadł z rodziną w dworku w Sulejówku. W 1926 r. przeprowadził zamach majowy na rząd Wincentego Witosa i prezydenturę Stanisława Wojciechowskiego, bo jak sam napisał do narodu polskiego: I staję do walki, tak jak poprzednio, z głównym złem państwa: panowaniem rozwydrzonych partyj i stronnictw nad Polską, zapominaniem o imponderabiliach, a pamiętaniem tylko o groszu i korzyści. Nie chciał bratobójczej walki, ale splot wydarzeń spowodował, że doszło do rozlewu krwi. Wydarzenia tych kilku dni majowych zostawiły mocny ślad w psychice Marszałka J. Piłsudskiego. W kolejnych latach był dwa razy premierem II RP, ponadto pełnił funkcję Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. W 1935 r. zdiagnozowano u Piłsudskiego nowotwór wątroby. Sprowadzony z Wiednia prof. medycyny dawał Marszałkowi kilka tygodni życia. 12 maja 1935 r. o godz. 20.45 Józef Piłsudski zmarł. Pogrzeb był wielką manifestacją społeczeństwa polskiego. Trumnę ze zwłokami przetransportowano do Krakowa, gdzie spoczęły początkowo w krypcie św. Leonarda. Ostatecznie złożono je pod Wieżą Srebrnych Dzwonów. Zgodnie z życzeniem zmarłego, jego serce zostało oddzielnie pochowane przy zmarłej matce Piłsudskiego na cmentarzu Na Rossie w Wilnie.

Rafał Kocoł
Muzeum Okręgowe w Rzeszowie

Osoba Marszalka Józefa Piłsudskiego odegrała znacząca rolę w tworzeniu się struktur państwa polskiego Okresu Międzywojennego. O tak ważnym dla naszej historii okresie, a także tej Wielkiej Postaci, nie możemy dzisiaj zapominać. Powinniśmy wciąż na nowo przekazywać wiadomości o Nim młodym pokoleniom Polaków, co miało miejsce podczas spotkania z naszym Gościem. Obecnych było 122 uczestników.

Dziękujemy Rafałowi Kocołowi z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie za przygotowanie i prezentację prelekcji o wielkiej postaci – Józefie Piłsudskim.

oprac. Anna Kurowska

 -------------------------------------------------------------------

GALERIA

*Zdjęcia z wizerunkami dzieci umieszczono na stronie www za zgodą rodziców i opiekunów.