Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

GEN. JÓZEF BEM – BOHATER TRZECH NARODÓW. Prelekcja Rafała Kocoła z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie w Filii nr 7 – relacja

GEN. JÓZEF BEM – BOHATER TRZECH NARODÓW.

Prelekcja Rafała Kocoła z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie – Filia nr 7

Rok 2014 jest szczególny dla postaci Gen. Józefa Bema. Obchodzimy bowiem jego 220. rocznicę urodzin. Jest to postać mało znana w polskim społeczeństwie, jednakże swoją osobą Gen. Józef Bem zasłużył się poza granicami naszego kraju, m.in. na Węgrzech i w Turcji. O nim właśnie wspomina w swej prelekcji Rafal Kocoł z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie. Wykład nosił tytuł: „Gen Józef Bem – Bohater Trzech Narodów”. W prelekcji, w Filii Nr 7 WiMBP w Rzeszowie, wzięli udział uczniowie kl. IIa (wych. A. Rak, D. Mach) z Gimnazjum nr 11 w Rzeszowie.

Józef Zachariasz Bem urodził się 14 marca 1794 r. w Tarnowie. Jego ojcem był tarnowski adwokat i nauczyciel matematyki Andrzej Bem, zaś matką Agnieszka z Gołuchowskich. Kilka lat później rodzina Bema przeniosła się do Krakowa. Tam piętnastoletni Józef widział wkroczenie oddziałów Księstwa Warszawskiego podczas kampanii 1809 r. Rok później zgłosił się do armii ks. Józefa Poniatowskiego. Został skierowany do Szkoły Elementarnej Artylerii i Inżynierii, a następnie do Szkoły Aplikacyjnej Artylerii i Inżynierii w Warszawie. W 1811 r. wysłano Bema do służby w baterii artylerii konnej. Kampanię napoleońską roku 1812 odsłużył w stopniu porucznika w X. Korpusie marszałka McDonalda. W 1813 r. Bem walczył w obronie Gdańska. Tam otrzymał za zasługi najwyższe francuskie odznaczenie – Legię Honorową. Po klęsce Napoleona służył przez jakiś czas w armii Królestwa Polskiego. Zajmował się tam m.in. doświadczeniami nad bronią rakietową (racami kongrewskimi). Zmuszony do opuszczenia szeregów za udział w spisku mjr. Waleriana Łukasińskiego, przeniósł się do Lwowa, do swojego stryja Jakuba Bema. Tam pracował jako inżynier, m.in. projektował cukrownię w Zbarażu, system ogrzewania centralnego w pałacu Lubomirskich w Przeworsku, napisał również pracę naukową na temat maszyn parowych.

Po wybuchu Powstania Listopadowego zgłosił się do oddziałów powstańczych. Brał udział w bitwach pod Iganiami i pod Ostrołęką (świetna szarża baterii artylerii konnej, która ochroniła armię polską przed całkowitym pogromem). Wojnę polsko-rosyjską 1831 r. skończył w stopniu generała brygady i z ze złotym krzyżem Virtuti Militari na mundurze. Wyemigrował do Francji, gdzie próbował działać na rzecz niepodległości Polski jako polityk i dyplomata, ale niestety z różnym skutkiem.

W 1848 r. gdy rozpoczęła się Wiosna Ludów – mając nadzieję na walkę o Ojczyznę – udał się do Lwowa a potem do Wiednia, gdzie walczył po stronie rewolucjonistów z wojskiem cesarskim. Następnie powędrował na Węgry, gdzie wybuchło 15 marca powstanie przeciw Habsburgom. Lajos Kossuth mianował go dowódcą armii siedmiogrodzkiej. Podczas zimowej kampanii od grudnia 1848 do marca 1849 r. pokonał znacznie liczniejszą armię austriacką i opanował cały Siedmiogród. Został mianowany naczelnym wodzem armii węgierskiej. Na pomoc cesarstwu austriackiemu przybył rosyjski korpus gen. Paskiewicza. Węgrzy musieli się poddać. Po upadku powstania Józef Bem przekroczył granicę turecką. Przyjął tam islam i rozpoczął służbę w armii tureckiej w stopniu generała. Oddelegowany do Aleppo, bronił miasto przed oblegającymi go oddziałami nomadów. W listopadzie 1850 r. zachorował na malarię i miesiąc później zmarł.

W 1929 r. sprowadzono jego szczątki do rodzinnego Tarnowa. Spoczęły w specjalnie zaprojektowanym mauzoleum na wyspie w Parku Strzeleckim.

oprac. Rafał Kocoł

Dziękujemy Rafałowi Kocołowi z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie za przybliżenie nam postaci Gen. Józefa Bema. Obecnych było 27 uczestników.

oprac. Anna Kurowska

______________________________________________________________________________

GALERIA