Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

MULTIMEDIALNY, LASEROWY POKAZ ŚWIATŁA PAWŁA PASTERZA I MAŁGORZATY WILCZAK w Filii nr 7 – relacja

Multimedialny, laserowy pokaz światła

Pawła Pasterza i Małgorzaty Wilczak

- Filia nr 7

Niecodziennym wydarzeniem dla uczniów kl. VI (a, b, c, d) ze Szkoły Podstawowej nr 25 (wych. m.in. Bożena Blyskal, Urszula Klimas) i kl. IV z Zespołu Szkół Muzycznych nr 2 (wych. Renata Świerczek) był „Multimedialny, laserowy pokaz światła Pawła Pasterza i Małgorzaty Wilczak” – reprezentujących program Polskiego Radia Rzeszów „Radiolatorium”. Podczas programu prezentują oni wybrane zagadnienia, właśnie z dziedziny fizyki i optyki, które przedstawione w sposób bardzo ciekawy, przyciągają słuchaczy do radioodbiorników. Pokaz został zaprezentowany w Młodzieżowym Domu Kultury w Rzeszowie, przy współpracy z Filią nr 7 WiMBP w Rzeszowie. W pokazie tym uczestniczył również Jacek Mroczka ze Stowarzyszenia „Ars Scientia” oraz Łukasz Kleska z WiMBP w Rzeszowie.

To niezwykle atrakcyjne widowisko przybliżyło młodym słuchaczom podstawowe wiadomości z dziedziny fizyki, optyki, a nawet astronomii. Paweł Pasterz oraz Małgorzata Wilczak rozpoczęli prezentację od zadawania prostych pytań, m.in.: czym jest światło i co możemy nazwać kolorem? Chętnych uczestników nie brakowało, by odpowiadać na zadawane pytania. Były różne odpowiedzi, ale ta właściwa określa fakt, że światło to nie tylko to, co widzą nasze oczy: światło to także promieniowanie podczerwone, mikrofale (kuchenka mikrofalowa), fale radiowe, ultrafiolet, promienie alfa, beta i gamma. To byłoby dla nas wyjątkowo męczące, gdybyśmy promieniowanie elektromagnetyczne widzieli w szerszym zakresie: świeciłyby radiowe odbiorniki i kuchenki, patelnia i wszystko, co ma temperaturę wyższą niż zero absolutne. Na zadane przez prelegentów pytanie: ile wynosi prędkość światła – padła z sali prawidłowa odpowiedź – 300 tys. km na sekundę... A w jakim czasie biegnie do nas światło od najbliższej gwiazdy? Na tak zadane pytanie nikt nie potrafił w sali precyzyjnie odpowiedzieć. 8 minut – usłyszeliśmy odpowiedź. Światło słoneczne biegnie do nas w tym właśnie czasie. Słońce jest gwiazdą, wielkim reaktorem, który w reakcji termojądrowej zamienia wodór w hel… Gdyby Słońce nagle zgasło (czego bardzo nie chcemy) dowiedzielibyśmy się o tym po… ośmiu minutach!

Tęcza, którą widzimy po deszczu, jest efektem rozszczepienia się światła. Dla światła pryzmatem jest woda, występująca w milionach deszczowych kropelek. Światło przechodzące przez pryzmat lub załamujące się w kroplach deszczu, świadczy o tym, że barwa biała wcale nie jest biała: rozszczepione światło zamienia się w całą gamę barw. Fizyka jest symetryczna – podkreśliła Małgorzata Wilczak. Jeśli jakieś prawo działa w jedną stronę, to działa też w drugą: z barwnego krążka możemy znów skleić światło białe, wprawiając krążek w szybki ruch. Oglądaliśmy na scenie historyczny model, nazywany Kołem Newtona. Jest to niezwykle prosta, choć efektowna konstrukcja, którą każdy może wykonać samodzielnie… Efektem tego pokazu była gra światłem. Małgorzata Wilczak i Paweł Pasterz pokazując ten eksperyment zachęcili do tworzenia własnych zabawek edukacyjnych, które charakteryzowały te właśnie zasady optyki. W Szkole Podstawowej nr 1 w Rzeszowie organizowane są zajęcia edukacyjne z tego zakresu, które noszą nazwę „Experymentarium 3Z”. Przychodzą na nie zarówno dzieci, jak i ich rodzice oraz dziadkowie, żeby razem, wielopokoleniowo bawić się nauką i wspólnie konstruować proste i złożone modele oraz zabawki edukacyjne.

Widzimy światło widzialne: od czerwieni do fioletu, ale całkiem blisko jest też nadfiolet i podczerwień. Przedmiotem codziennego użytku, który w małej skali naśladuje właściwości Słońca, jest lampa kwarcowa. Efekt działania lampy mogliśmy zobaczyć naocznie.

Nie istnieje coś takiego jak… kolor. Kolor to złudzenie. Kolor to tylko różne rodzaje energii, którą odbierają nasze oczy, a mózg nazywa czerwonym, niebieskim, żółtym… – stwierdził Paweł Pasterz. Bez światła nie ma koloru… Jak ktoś powiedział: kolor to właśnie gra w tenisa światła z powierzchnią. Na czym to polega? Z padającego (na powierzchnię o danym kolorze) światła, odbijane są tylko promienie o długości fali „w kolorze” powierzchni: czerwona odbija czerwone, żółta – żółte i tak dalej. Te trafiają do naszych oczu, a pozostałe są pochłaniane… Ale wystarczy tylko wyciąć ze strumienia światła barwę oświetlanego przedmiotu i już… mamy problem z określeniem jakiego koloru jest mała piłeczka. Mogliśmy to zobaczyć na ekranie, w którego wycelowane były reflektory składające światło „białe” z trzech barw podstawowych, znanych jako RGB (skrót od angielskich wyrazów: czerwony – zielony – niebieski).

W dalszej części pokazu uczniowie wzięli udział w grze kolorami (rzucanie piłeczek określonego koloru, które symulowały składowe barwy strumienia światła) znamionującej promieniowanie  światła i jego odbijanie od powierzchni. Jaki kolor pochłania wszystko? (czarny) Który wszystko odbija? (biały). A ponieważ czerwony odbija tylko kolor czerwony, „czerwona” powierzchnia (ubrana w T-shirt odpowiedniego koloru) musiała poradzić sobie z precyzyjnym wymachiwaniem rakietą tenisową, trafiając tylko piłeczki koloru czerwonego… Uczniowie mieli wyśmienitą zabawę, a nad wszystkim czuwała Małgorzata Wilczak, zawodowy nauczyciel z patentem na interaktywną edukację…

Efektem końcowym całości prezentacji był pokaz laserów, który wywołał lawinę okrzyków i emocji. Światło laserowe – podkreślił Paweł Pasterz – narodziło się w samym sercu mikroświata. Wiązka tego światła, skupiona, ziarnista i niezwykle ostra wykorzystywana jest, m.in. w operacjach medycznych, technice wojskowej i laboratoryjnej. Lasery to wyjątkowe źródło światła i dlatego pokaz z ich użyciem podoba się każdemu.

Małgorzata Wilczak

Wszyscy uczestniczący w pokazie byli zachwyceni możliwościami prezentacji światła, różnymi metodami tworzenia palety barw i kolorów oraz zastosowaniem ich w codziennym życiu. Obecnych było 95 uczestników.

Dziękujemy Dyrekcji i pracownikom Młodzieżowego Domu Kultury w Rzeszowie za przygotowanie sali do celów świetlnej prezentacji przygotowanej przez zespół Radiolatorium. Dziękujemy Małgorzacie Wilczak i Pawłowi Pasterzowi za przygotowanie ciekawej prezentacji.

oprac. Anna Kurowska

________________________________________________________________________________________

GALERIA