Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

DAREMNA MISJA. ROK 2014. ROKIEM JANA KARSKIEGO. Prelekcja Tomasza Kowalskiego w Filii nr 7 – relacja

Daremna Misja. Rok 2014. Rokiem Jana Karskiego.

Prelekcja Tomasza Kowalskiego z Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie

- Filia nr 7

15 października 2014 r., w Filii nr 7 WiMBP w Rzeszowie, odbyła się prelekcja poprowadzona przez Tomasza Kowalskiego z Instytutu Pamięci Narodowej, nawiązująca do postaci Jana Karskiego. Nosiła ona tytuł: „Daremna misja. Rok 2014. Rokiem Jana Karskiego” (polskiego kuriera i emisariusza), a odbyła się w ramach cyklu: „Historia Polski w zarysie”. Gośćmi spotkania byli uczniowie kl. IIg z Gimnazjum nr 17 (wych. Alina Daszkiewicz, Anna Roga).

Jan Romuald Kozielewski, bo tak naprawdę nazywał się Jan Karski, urodził się w Łodzi 24 kwietnia 1914 r. Dorastał w rodzinie mieszczańskiej, w której duży nacisk kładziono na wychowanie katolickie i patriotyczne. Łódź wówczas była miastem wielokulturowym, młody Jan z rodziną zamieszkiwał kamienicę, w której większość lokatorów stanowili Żydzi. Na studia wyjechał do Lwowa, gdzie ukończył z wyróżnieniem prawo i dyplomację na Uniwersytecie Jana Kazimierza. Z świetnym wynikiem ukończył również Szkołę Podchorążych artylerii konnej w Włodzimierzu Wołyńskim. W 1939 r. dostał pracę w Ministerstwie Spraw Zagranicznych i wyjechał na placówkę do Genewy. Wyniesione z domu patriotyczne wychowanie sprawiło, że w chwili wybuchu wojny powrócił do ojczyzny i zaciągnął się do wojska. W czasie kampanii wrześniowej dostał się do radzieckiej niewoli, a następnie został w ramach wymiany jeńców przekazany Niemcom. Szybko udało mu się zbiec z niewoli i udał się do Warszawy, gdzie jego brat, Marian Kozielewski, pełnił funkcję komendanta stołecznej policji. To właśnie jego brat pomógł mu przedostać się do Francji, gdzie spotkał się z członkami administracji Polskiego Rządu na uchodźstwie. Jan Kozielewski został emisariuszem, łącznikiem polskiego rządu z polskim państwem podziemnym walczącym z okupantem. Jan przybrał pseudonim "Witold" i pod przybranym nazwiskiem Karski, kilkukrotnie udał się do ojczyzny z niebezpiecznymi misjami.

W 1940 r. cudem uniknął śmierci odbity przez partyzantów z rąk Niemców ze szpitala w Nowym Sączu. Przeniknął do getta warszawskiego, gdzie zdobył materiały dokumentujące dramatyczną sytuacje ludności żydowskiej w stolicy. Zachęcony sukcesem tej misji udał się na wschód, gdzie dotarł w pobliże obozu zagłady w Bełżcu, następnie w przebraniu ukraińskiego strażnika, dostał się na teren tranzytowego obozu w Izbicy, gdzie zdobył dowody na eksterminacje ludności żydowskiej. Po zakończeniu tej misji udał się do Londynu, gdzie aktualnie przebywał Polski Rząd, aby zrelacjonować ogrom nieszczęść i tragiczną rzeczywistość, z którą na co dzień musieli się borykać mieszkańcy okupowanej Polski. Jan Karski to co widział streścił w 30-minutowym raporcie, dotyczył on holocaustu ludności żydowskiej, zbrodni nazistowskich na ludności polskiej, mówił również o działalności polskiego państwa podziemnego. Jan Karski był pierwszą osobą która oficjalnie mówiła o holocauście i o tym, co dzieje się w okupowanej przez nazistów Polsce. W 1943 r. został zaproszony przez samego Franklina Delano Roosevelta. Pomimo jego zabiegów, licznych wystąpień oraz spotkań z najważniejszymi personami polityki międzynarodowej, nie udało mu się zatrzymać zagłady ludności żydowskiej. Po wojnie Jan Karski zamieszkał w USA i zajął się pracą naukową na Uniwersytecie w Georgetown w Waszyngtonie, gdzie na Wydziale Służby Zagranicznej przez 40 lat wykładał stosunki międzynarodowe i teorię komunizmu.

W 1982 r. otrzymał tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata, a w 1995 r. Order Orła Białego, uhonorowany został ośmioma tytułami doktora honoris causa przez uniwersytety Polskie i Amerykańskie. W 1994 r. otrzymał honorowe obywatelstwo państwa Izrael, a w jego 50. rocznice powstania został nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla. Jan Karski zmarł 13 lipca 2000 r. w Waszyngtonie, pochowany został u boku swej żony artystki Poli Nireńskiej na cmentarzu Mont Olive w Waszyngtonie. Podczas uroczystości pogrzebowych hołd oddali mu prezydenci Bill Clinton i Aleksander Kwaśniewski.

oprac. Tomasz Kowalski

Instytut Pamięci Narodowej

Oddział w Rzeszowie

W trakcie prelekcji młodzież zapoznała się z sylwetką tego wybitnego Polaka i jego postawą oraz zaangażowaniem w ratowanie ludności pochodzenia żydowskiego. Obecnych było 22 uczestników.

Dziękujemy Tomaszowi Kowalskiemu z Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie za przygotowanie prelekcji na temat postaci Jana Karskiego.

Dyrekcji i pracownikom Młodzieżowego Domu Kultury w Rzeszowie dziękujemy za przygotowanie sali na prelekcję.

oprac. Anna Kurowska

____________________________________________________________________________________

GALERIA