Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

ŚCIEŻKI CICHOCIEMNYCH. Prelekcja Rafała Kocoła z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie w Filii nr 7 – relacja

ŚCIEŻKI CICHOCIEMNYCH.
Prelekcja Rafała Kocoła z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie – Filia nr 7 

13 października 2014 r. odbyła się prelekcja Rafała Kocoła z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie pod hasłem: „Ścieżki cichociemnych” dla klasy III ETM z Zespołu Szkół Samochodowych (wych. Paweł Rejman), z cyklu: „Historia Polski w zarysie”.

Cichociemni stanowili elitę wojska polskiego, spadochroniarzy, żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, którzy zdecydowali się na konspiracyjną walkę w zajętej przez wroga Ojczyźnie. Przegrana w kampanii wrześniowej 1939 r. spowodowała, że Polska pogrążyła się w okupacji niemieckiej i sowieckiej. Pomimo klęski żołnierze polscy kontynuowali walkę nie tylko na Zachodzie Europy, ale także w zniewolonym kraju. Już 27 września 1939 r. powstały zalążki walki konspiracyjnej w postaci Służby Zwycięstwu Polski, którą potem przekształcono w Związek Walki Zbrojnej. Rząd gen. Władysława Sikorskiego, działający na obczyźnie musiał utrzymywać kontakt z polskim podziemiem. Można było to robić trzema sposobami: drogą lądową (bardzo niebezpieczną i długą), drogą radiową (bezpośrednią łączność z Warszawą uzyskano dopiero w grudniu 1940 r.) oraz drogą powietrzną. W tym ostatnim przypadku użyci mieli być cichociemni. Trudne były początki. Kapitanowie Jan Górski i Maciej Kalenkiewicz, wiele czasu poświęcili by przekonać polskie dowództwo do tej idei. Opracowali raporty i instrukcje służby powietrznodesantowej, na których później bazowano nie tylko przy szkoleniu cichociemnych, ale też przy tworzeniu polskiej 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej oraz angielskiej jednostki tego rodzaju.

Podobno nazwa „cichociemni” pojawiła się wśród nich, w codziennych rozmowach. Pojawiali się znikąd, robili po cichu swoje i znikali w ciemnościach. Po prostu. Ich znakiem stał się zaprojektowany przez Mariana Walentynowicza spadający do walki orzeł (znak spadochronowy). Żołnierze do tej służby musieli być ochotnikami. Zgłosiło się 2413 kandydatów. Skończyło ciężkie szkolenie ponad sześciuset, zaś do kraju zrzucono 316.

Cichociemni, żeby zasłużyć na to miano, musieli ukończyć kursy zasadnicze, a było ich pięć (m.in.: kurs strzelecko-minerski, spadochronowy, psychotechniczny) oraz odpowiednie kursy specjalistyczne. Pierwszy zrzut miał miejsce w połowie lutego 1941 r. Jednym z pierwszych skoczków był rotmistrz Józef Zabielski „Żbik”, później było wiele innych nazwisk, takich jak: Jan Piwnik „Ponury”, Stefan Bałuk „Starba”,  Wacław Kopisto „Kra”, Kazimierz Iranek-Osmecki „Makary”, Hieronim Dekutowski „Zapora” czy Elżbieta Zawacka „Zo” – jedyna kobieta w szeregach cichociemnych. Po krótkim okresie aklimatyzacji w okupowanym kraju, włączali się czynnie w akcje bojowe polskiego podziemia (m.in. akcja odbicia więźniów w Pińsku, akcja „Góral” – przejęcia od Niemców ponad stu milionów złotych), w szkolenie kadr, organizowali łączność, przekazywali szeroką wiedzę uzyskaną na przebytych kursach. Po zakończeniu II wojny światowej część z nich kontynuowała walkę z sowieckim i komunistycznym aparatem władzy w Polsce. Podczas wojennej służby z 316 skoczków, ponad stu zginęło śmiercią żołnierza.

Kontynuatorem tradycji cichociemnych jest obecnie Jednostka Wojskowa GROM, która nosi imię Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej.

oprac. Rafał Kocoł
Muzeum Okręgowe w Rzeszowie

Młodzież z uwagą słuchała wykładu naszego Gościa, który przedstawił historię powstania, podczas II wojny światowej, elitarnej grupy wojskowej, działającej dla dobra Polski. Obecnych było 27 uczestników.

Dziękujemy Rafałowi Kocołowi z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie za przygotowanie projekcji multimedialnej.

Dyrekcji i pracownikom Młodzieżowego Domu Kultury dziękujemy za przygotowanie i udostępnienie sali na prelekcję.

oprac. Anna Kurowska

---------------------------------------------------------------------

GALERIA