Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

"Ciosem w plecy" - 17 wrzesień 1939 rok - Kampania wrześniowa

W dniu 16 września 2010 r., w Filii Nr 7 -Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie, w budynku Młodzieżowego domu Kultury, przy ul. Osmeckiego 51, odbyła się prelekcja, pod hasłem: „Ciosem w plecy” – 17 wrzesień 1939 Rok – Kampania Wrześniowa”. Prelekcja została przeprowadzona w 71’ rocznicę tego wydarzenia, przez pana Rafała Kocoła z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie, dla młodzieży Szkoły Podstawowej Nr 25 z kl. VI a (p. M.Pyziak) i VI b (p. B. Błyskal) oraz kl. VI Zespołu Szkół Muzycznych Nr 2 (p. U. Klimas) i kl. I d z Gimnazjum Nr 11 (p. T. Tęcza).

Pan Kocoł, posługując się wykładem i projekcją multimedialną, nawiązał do sytuacji politycznej Polski z okresu międzywojennego, a zwłaszcza jej możliwości zbrojeniowych, które nie były duże, w porównaniu z sąsiednimi państwami, jak Niemcy czy Rosja Sowiecka.

23 sierpnia 1939 r. Niemcy i Rosja Sowiecka podpisały Pakt zwany Ribbentrop –Mołotow, który podzielił kraj na dwie części i skazywał Polskę na IV rozbiór Polski, zwanym inaczej „ciosem w plecy” –dodał pan prelegent. Rozpoczęła się mobilizacja, najpierw nieoficjalna, kartkowa (z przydziałem do danej jednostki), a później oficjalna, która z przerwami, trwała do 31 sierpnia 1939 r.

Ze względu na zagrożenie wojną ze strony Niemców i większa część sił polskich została skoncentrowana na granicy zachodniej. 1 września 1939 r. o 4.45 armie niemieckie uderzyły z lądu, powietrza (Wieluń – pierwsza zbombardowana miejscowość) i morza (m.in. Westerplatte, Hel). Wybuchła II wojna światowa. Ze względu na przewagę militarną oddziałów hitlerowskich 3 września jednostki polskie zaczęły się cofać na linię Wisły, tocząc ciężkie walki (bitwa nad Bzurą). Niestety ze względu na dużą mobilność nieprzyjaciela Polacy nie zdołali utworzyć drugiej linii obrony.

17 września 1939 r., o godz. 5.40 - Sowieci wkroczyli na ziemie wschodnie RP szybko zagłębiając się w polskie terytorium. Obrona naszych granic na Wschodzie była o wiele słabsza-podkreślił pan Kocoł. Tylko niewielkie oddziały graniczne Korpusu Ochrony Pogranicza strzegły naszych wschodnich granic. Zaskoczyło to Naczelnego Wodza Edwarda Rydza-Śmigłego jak i Prezydenta II Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego, który wydał w tej sprawie notę o napaści Sowietów na Polskę. Polska znalazła się w potrzasku. Walczącym żołnierzom polskim została tylko alternatywa niewoli lub walki do końca z dwoma przeciwnikami równocześnie. Łupem czerwonoarmistów padły magazyny wojskowe rozmieszczone na wschodzie, ośrodki zapasowe polskich jednostek wojskowych, do niewoli trafiło wielu rezerwistów. W szlak walk z Sowietami wpisały się takie miejscowości jak Wilno, Grodno, Lwów, Szack i Wytyczno. Ukoronowaniem współpracy niemiecko – sowieckiej była zorganizowana 21 września wspólna defilada w Brześciu nad Bugiem- dodał pan Rafał.

Zapał do obrony i heroizm nie mógł wystarczyć. Na froncie zachodnim 28 września poddała się Warszawa, 2 października Hel, 5 października zakończyła walki SGO „Polesie” gen. F. Kleeberga. Część oddziałów polskich wraz z rządem i sztabem głównym przeszła granicę rumuńską i węgierską by kontynuować dalszą walkę z III Rzeszą.

Treści dotyczące historii Polski, przekazane przez pana Rafała Kocoła naszym słuchaczom, będą z pewnością wykorzystane podczas lekcji historii.

Dyrekcji i pracownikom Młodzieżowego Domu Kultury. dziękujemy za udostępnienie sali na prelekcję.