Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

Wspomnienia pisane łzami – Sybir 1940

Wspomnienia bywają ciepłe, sentymentalne, miłe, ale też gorzkie, przykre, czasem straszne. Takich „wspomnień pisanych łzami”  z syberyjskiej tułaczki miała okazję wysłuchać młodzież klas trzecich z Gimnazjum nr 8 i V LO w Rzeszowie. Podzielił się nimi gość specjalny spotkania pan Alojzy Maliszewski, jak pisze w swojej książce „ku pamięci i przestrodze”.

Pan Alojzy Maliszewski, urodzony na Wileńszczyźnie został wywieziony na Syberię 21 czerwca 1941 roku, ostatnim transportem, tuż przed wybuchem wojny niemiecko-sowieckiej. Na zesłaniu przebywał 4 lata i 8 miesięcy, pracując początkowo w kołchozie „Ochotnik”, a następnie w tartaku w Krasnojarskim Kraju. Opowiadał o swoim losie, przerwanym dzieciństwie – miał wówczas 11 lat, o losie swoich bliskich – matki i dwóch braci na tej przeklętej ziemi. Wspominał pracę ponad ludzkie siły, głód, beznadzieję, ale też tęsknotę za odmianą losu. Opisał wzruszenie, jakie towarzyszyło pierwszym wiadomościom o możliwości powrotu do kraju, sam powrót do ojczyzny, całowaniu ukochanej, wileńskiej ziemi, osiedleniu w Rzeszowie. Duże wrażenie wywarła na słuchaczach możliwość obejrzenia oryginalnych pamiątek pana Alojzego Maliszewskiego z tego okresu oraz bezpośrednia rozmowa.

Wydawać by się mogło, że historia naszego bohatera sprzed wielu lat wzbudzi jedynie zaciekawienie u młodych słuchaczy. Jednak zupełna cisza w trakcie słuchania pokazuje, że ta opowieść wywarła na wszystkich znacznie głębsze wrażenie.

Zarówno 70. rocznica zbrodni katyńskiej jak i 70. rocznica wywózek na Sybir posłużyły przypomnieniu tej bolesnej karty z historii Polski.

Prowadząca spotkanie pani Urszula Szymańska-Kujawa, prezes Regionalnego Stowarzyszenia Pamięci Historycznej „Ślad”  zarysowała genezę deportacji ludności polskiej po wybuchu II wojny światowej, w czasie których w głąb Rosji sowieckiej zesłano ok. 2 mln ludzi. Omówiła miejsca wywózek, przedstawiła środowiska, z jakich pochodzili zesłani oraz ich codzienne życie, naznaczone pracą w nieludzkich warunkach, aż po repatriację i często nieprzyjazne traktowanie deportowanych przez władze PRL-u po ich powrocie do ojczyzny.

Fakty przeplatane były fragmentami wspomnień zawartych w książkach: „Zsyłka”  Marii Jadwigi Łęczyckiej, „Wspomnienia Sybiraka”  Tadeusza Hoffa oraz „Nie przeminęło z czasem”   Eugeniusza Wojnara, w pięknej interpretacji pani Jolanty Nord, aktorki Teatru Kacperek i Sceny Propozycji pana Janusza Pokrywki.

Spotkanie zorganizowała Filia Nr 3 Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie w Roku Sybiraka, dnia 9 kwietnia 2010 roku.

Do udziału w imprezie włączyło się Podkarpackie Centrum Edukacyjne poprzez udział pana Janusza Ustrzyckiego – redaktora naczelnego miesięcznika „Nauczyciel i Szkoła” i udostępnienie fragmentu wystawy pt. „Matki Sybiraczki”.

Pragniemy serdecznie podziękować Zarządowi Spółdzielni Lokatorsko-Własnościowej w Rzeszowie za udostępnienie Sali na spotkanie w Ośrodku Konferencyjno-Szkoleniowym „Zodiak”.