Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

DKK w Filii nr 10 - Matka Polka Anne Applebaum

DKK – Filia nr 10 WiMBP w Rzeszowie

Recenzja książki

Matka Polka Anne Applebaum
w rozmowie z Pawłem Potoroczynem

W wydawnictwie OsnoVa ukazały się rozmowy Anne Applebaum i Pawła Potoroczyna, nagrane w Chobielinie latem 2019. Rozmowy, które złożyły się na książkę „Matka Polka”, zawierają wspomnienia począwszy od dzieciństwa w latach 60. ubiegłego wieku po czasy współczesne, czyli rok 2019 i obejmują zarówno przeżycia osobiste, jak też doświadczenia pisarskie i dziennikarskie Anne Applebaum. Podczas lektury mimo woli wspominamy „Marzenia i tajemnice” Danuty Wałęsowej, czy też „Becoming. Moja historia” Michelle Obama. Obie te książki stały się bestsellerami, które zaintrygowały polskiego czytelnika możliwością bardziej osobistego poznania kobiet, znanych z pierwszych stron gazet. Anne Applebaum do takich osób nie należy, mimo że jako żona Radosława Sikorskiego niekiedy pojawiała się w mediach. Do jej największych osiągnięć należą książki, będące owocem wielu lat żmudnej pracy w rosyjskich archiwach: „Gułag”, za który otrzymała Nagrodę Pulitzera w 2004 roku, „Czerwony głód”, będący pierwszą książką napisaną w języku angielskim o latach wielkiego głodu na Ukrainie oraz „Za żelazną kurtyną”.

Dziesięć lat spędzonych nad badaniami rosyjskich archiwów kosztowało ją wiele trudnych przeżyć i negatywnych emocji, wielokrotnie wspomina traumę, jakiej wtedy doznawała, widząc bezmiar ludzkiego cierpienia i okrucieństwo systemu. Te doświadczenia powodują, że nieustająco przypomina o zagrożeniach ze strony Putinowskiej Rosji. Zwraca uwagę na rolę mediów społecznościowych, które pozbawione ograniczeń, stają się polem nadużyć i wykorzystywania do ingerencji w życie społeczne, polityczne i gospodarcze wielu krajów. Trafność jej ocen podkreśla przykład znanego rosyjskiego opozycjonisty Aleksieja Nawalnego. W rozmowie, która miała miejsce ponad rok temu, Anne Applebaum wyraziła zdziwienie, że mając miliony sympatyków w sieci, jeszcze żyje. Wydarzenia ostatnich miesięcy pokazują, że miała rację, oceniając reakcję systemu na popularność opozycjonistów w sieci (masz stu obserwujących – nikt cię nie widzi, masz sto tysięcy obserwujących – trafiasz do prokuratora, masz kilka milionów  - już nie żyjesz).

Wielostronnie wykształcona, znająca nie tylko starożytnych filozofów, ale także twórców sztuki współczesnej, podkreśla ogromną rolę kultury w kształtowaniu społeczeństw, przypomina, że szkoły powinny przygotowywać młodzież do rozwiązywania problemów, nie zaś tylko testów, podkreśla rolę solidnej edukacji w kształtowaniu demokratycznych społeczeństw: „Łatwiej się straszy i manipuluje gorzej wykształconymi”. Zwraca uwagę na znaczenie zaufania i poczucia odpowiedzialności w życiu politycznym.

Podczas lektury znajdziemy wiele informacji konkretnych, „prostujących” gazetowe sensacje, spotkamy wiele postaci polityki światowej i krajowej, poznamy poglądy kobiety, która urodzona i wychowana w USA, wykształcona w Oksfordzie, zdecydowała się zostać Polką. Anne Applebaum to błyskotliwa publicystka klasy światowej, dociekliwa badaczka historii ale także uważna obserwatorka życia społecznego.  Jedno z ostatnich zdań książki to jej zasada życiowa: „Polegam na arystotelesowskiej definicji dobrego życia. Trzeba robić right thing at the right time. Za młodu być wojownikiem, potem założyć rodzinę, jako starzec mieć miejsce wśród mędrców swojej wspólnoty, a na końcu dobrą śmierć”.

Nie sposób w krótkiej recenzji przedstawić tak ciekawą i złożoną książkę, jaką jest „Matka Polka” Anne Applebaum w rozmowie z Pawłem Potoroczynem. Trzeba ją po prostu
z uwagą przeczytać, pamiętając, że nie jest to lektura na plażę.

Maria Suchy