Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

ZACZYTAJ SIĘ ZDROWO - BIBLIOTERAPEUTYCZNE FORMY PRACY Z CZYTELNIKIEM - warsztaty dla bibliotekarzy pracujących z dziećmi

W dniu 12 i 13 kwietnia 2012 r. w sali wykładowej WiMBP w Rzeszowie odbyły się, zorganizowane przez Dział Instrukcyjno-Metodyczny, warsztaty „Zaczytaj się zdrowo – biblioterapeutyczne formy pracy z czytelnikiem”. W dwóch 6-godzinnych /jednodniowych/ warsztatach wzięło udział łącznie 52 bibliotekarzy pracujących z dziećmi w bibliotekach publicznych woj. podkarpackiego.

Warsztaty otworzyła i uczestników przywitała Pani Monika Ohar-Pawiak, z-ca dyrektora Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie.

Zajęcia prowadziła Pani dr Wanda Matras-Mastalerz, pracownik Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, trener Polskiego Towarzystwa Biblioterapeutycznego we Wrocławiu.

Celem warsztatów było poznanie sposobów wykorzystania terapeutycznych wartości literatury dziecięcej i młodzieżowej w pracy z dziećmi i młodzieżą w bibliotekach publicznych.

Dr Wanda Matras-Mastalerz zapoznała uczestników z terminem i definicją biblioterapii, która nie jest dziedziną nową. Sięga korzeniami czasów starożytnych. Już bowiem w egipskich Tebach nad wejściem do biblioteki Ramzesa II widniał napis „Lecznica dla duszy”. Zadaniem biblioterapii jest oddziaływanie zarówno na ludzi chorych, niepełnosprawnych, jak i zdrowych, ale mających problemy osobiste. Odpowiednio zastosowane środki biblioterapeutyczne pokazują człowiekowi potrzebującemu psychicznego wsparcia, jak sobie radzić w życiu. Dzięki tekstom i bohaterom literackim uczestnicy biblioterapii mogą nabrać dystansu do samych siebie i swoich problemów. Ponieważ w biblioterapii wykorzystuje się terapeutyczne wartości literatury, bibliotekarze zaliczani są do specjalistów, którzy poprzez odpowiednio dobraną książkę mogą pomóc czytelnikowi rozwiązać trudne problemy, wpłynąć na zmianę zachowania, sposób myślenia, doprowadzić do twórczego i aktywnego działania, a także do właściwego funkcjonowania w rodzinie, szkole, czy grupie rówieśniczej.

Prowadząca spotkanie podkreśliła, że biblioterapia dzieli się na: biblioterapię kliniczną – skierowaną do osób chorych fizycznie lub psychicznie, polegającą na stosowaniu literatury głównie wyobrażeniowej; biblioterapię wychowawczą (rozwojową) – w której stosuje się materiały dostosowane do potrzeb osób zdrowych (fizycznie i psychicznie), ale borykających się z różnymi problemami oraz biblioterapię instytucjonalną, której celem jest przekazywanie chorym informacji oraz zapewnienie im odpowiedniej rehabilitacji i rekreacji. Omówiła kolejne etapy modelu postępowania biblioterapeutycznego oraz podzieliła teksty biblioterapeutyczne na: uspokajające – baśnie, literatura humorystyczna, powieści fantasy (opisują zjawiska przyrodnicze, pomagają w przywołaniu przyjemnych skojarzeń, są czytane z podkładem muzyki relaksacyjnej – np. tekst Anny Dodziuk „Bajka o ciepłym i puchatym”); pobudzające – książki o tematyce przygodowej, podróżniczej i popularnonaukowej (sugerują uczucie ruchu, stymulują do działania, budzą poczucie radości życia, mogą być czytane z podkładem muzyki aktywizującej – np. książki Beaty Pawlikowskiej); refleksyjne - powieści obyczajowe, biograficzne, psychologiczne i książki z wątkiem romansowym (wzbudzają zainteresowanie danym zagadnieniem i zachęcają do przemyślenia własnego postępowania) oraz sacrum – rodzaj literatury, który wywołuje silne wzruszenie natury religijnej lub sprawia, że czytelnik podczas lektury dokonuje ważnego dla siebie odkrycia – np. „Teoria wielkiego ładu” Danuty Gostyńskiej.

Sposób prowadzenia warsztatów, wszechstronna wiedza, przekazanie doświadczeń trenerskich oraz zaprezentowane przez dr Matras-Mastalerz ćwiczenia tekstowe i zabawy ruchowe przy muzyce (Ciotka z Ameryki, Bajka o ciepłym i puchatym, Drzewo nastrojów, Ciasto, Kłucie w bucie, Słoneczko, Panie, wybacz mi, że się skarżę, Człowiek człowiekowi, Pociąg) spotkały się z dużym zainteresowaniem i uznaniem ze strony biorących w nich udział bibliotekarzy. Zintegrowały i wprawiły w dobry nastrój grupę, budziły zaufanie i zachęcały do aktywnego w nich udziału. Dobrze przeprowadzona biblioterapia powinna łączyć jednocześnie takie elementy, jak: czytanie, rysowanie, ruch i muzykę. Zajęcia powinny być prowadzone tak, aby dziecko chciało w nich wziąć udział i dobrze się bawiło. Bardzo ważne jest, aby każdą terapię poprzedziły zajęcia diagnostyczne w celu dokładnego poznania danej osoby lub grupy osób.

Zorganizowanie warsztatów biblioterapeutycznych było możliwe dzięki pomocy i zaangażowaniu Dyrektorów oraz Kierowników bibliotek miejskich, miejsko-gminnych i gminnych woj. podkarpackiego, którzy w całości sfinansowali udział wytypowanych przez siebie bibliotekarzy.

Oprac. Małgorzata Sierżęga
Instruktor WiMBP w Rzeszowie