Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

„Tematyka wojenna w najnowszej literaturze dla dzieci i młodzieży” - relacja z webinarium dla bibliotekarzy

„Tematyka wojenna w najnowszej literaturze dla dzieci i młodzieży”
- relacja z webinarium dla bibliotekarzy pracujących z dziećmi i młodzieżą

29 czerwca 2021 r. w godz. 10.00 – 12.30 odbyło się webinarium „Tematyka wojenna w najnowszej literaturze dla dzieci i młodzieży”, zorganizowane przez Dział Instrukcyjno-Metodyczny Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie. Wzięło w nim udział 37 bibliotekarzy pracujących z dziećmi i młodzieżą w bibliotekach publicznych woj. podkarpackiego.

O sposobie przedstawienia tematyki wojennej w najnowszej literaturze dziecięcej i młodzieżowej (na wybranych przykładach) opowiedziała Małgorzata Sierżęga, instruktor ds. czytelnictwa dzieci i młodzieży WiMBP w Rzeszowie. Podkreśliła, że literatura dla młodego czytelnika ostatnich 15 lat nie unika tematyki wojennej, chociaż wojna należy do tematów trudnych. Robi to bez straszenia, bez epatowania okrucieństwem, w bardzo mądry i delikatny sposób dostosowany do wieku i możliwości percepcyjnych dziecka. Autorzy opowiadają prawdziwe historie o wojennym czasie z perspektywy dziecka jako uczestnika wydarzeń – pierwszoosobowego narratora. Ilustratorzy stosują proste, sugestywne ilustracje, w których dominują kolory ciemne: czerń, szarość, brąz. Operują symbolami, stosują fotografie i kolaż, w którym łączą grafikę, rysunek, akwarelę i fotomontaż. Zastosowane techniki plastyczne budują nastrój i podkreślają emocje, które udzielają się kilkuletniemu czytelnikowi. Nie przerażają, skłaniają do refleksji i stanowią zachętę do rozmowy o wojennych czasach. 

Wiesława Jędrzejczyk, Redaktor Naczelna Wydawnictwa Literatura w prezentacji „Wojny dorosłych – historie dzieci” zaprezentowała serię, która ma na celu przybliżenie najmłodszym trudnych historii związanych z wojną. Seria powstała w 2010 roku z inicjatywy i we współpracy z Muzeum Powstania Warszawskiego jest już bardzo rozwinięta. Konsekwentnie wydawane w niej książki, wielokrotnie nagradzane, cenione, wzruszające, napisane prosto, bez patosu, pokazują rzeczywistość zwykłych ludzi – dorosłych, ale przede wszystkim dzieci, które los rzucił w czas wojennej zawieruchy. Na końcu  zawierają dane i zdjęcia osób, których przeżycia opisują, dzięki czemu młodzi czytelnicy wiedzą, że bohaterami tych historii są prawdziwi ludzie, a opisywane wydarzenia miały miejsce naprawdę.
Treść książek wydawanych w serii dotyczy II wojny światowej i Holocaustu, ale są też tytuły opowiadające o powstaniach śląskich, zsyłkach na Syberię, powojennych wysiedleniach, uchodźcach i czasach PRL.   

W części drugiej webinarium Dorota Combrzyńska-Nogala, łodzianka polonistka, surdopedagog, autorka powieści obyczajowych dla dorosłych oraz książek dla dzieci i młodzieży opowiedziała o swoich książkach o „wysiedlonych” wydanych w serii „Wojny dorosłych – historie dzieci” (Bezsenność Jutki – życie w getcie łódzkim, Syberyjskie przygody Chmurki – dzieciństwo na mroźnej Syberii, Wysiedleni – przymusowa przeprowadzka ze wschodu na zachód kraju, Niedokończona opowieść Pepe – życie na Wołyniu w wielokulturowej społeczności). Wszystkie one opowiadają o niełatwych losach dzieci, które musiały dorastać w wyjątkowo ciężkich czasach. Ich dodatkową zaletą jest fakt, że zostały zainspirowane prawdziwymi historiami osób, które w tych trudnych czasach były dziećmi. Książki autorstwa Doroty Combrzyńskiej-Nogali są rzetelnym, historycznym przekazem. Dzieci dowiadują się z nich rzeczy, których próżno szukać w podręcznikach do historii, np. jak to jest zasypiać i budzić się z pustym brzuchem, zastanawiać się, czy jeszcze zobaczy się swoich bliskich. To chyba najlepszy sposób na obcowanie z historią i jej poznawanie.

Na pytania czy dzieci czytają książki o wojnie i czy młodzież jest zainteresowana historią odpowiadały bibliotekarki – Katarzyna Buczek z Oddziału dla Dzieci MBP w Przeworsku i Katarzyna Dudek-Demidowska z Wypożyczalni dla Dzieci SCK MBP w Mielcu. Ich zdaniem nie trzeba nikogo przekonywać, że dzieci  i młodzież jest zainteresowana historią. Świadczą o tym liczne książki dla młodych czytelników o tematyce wojennej ukazujące się na rynku wydawniczym. Opisane w nich wydarzenia inspirowane  prawdziwymi historiami sprawiają, że czytelnik może się utożsamiać z dziecięcymi bohaterami (serie: „Wojny dorosłych – historie dzieci, „A to historia”, „Ale historia”, „Polscy superbohaterowie”, „Zeszyty historyczne”, komiksy: Wojenna odyseja Antka Srebrnego 1939-1946, Irena, Tytus, Romek i A’Tomek jako warszawscy powstańcy, Wilcze tropy, książki: Dziadek i niedźwiadek Ł. Wierzbicki, Arka czasu M. Szczygielski, Wyspa na ulicy Ptasiej U. Orlev, Biały ptak R. I. Palacio, Galop’44 M. Kowaleczko-Szumowska, Dziewczyna w niebieskim płaszczu M. Hesse, Kroniki Francine R. B. Golzio, Jan Karski. Człowiek, który odkrył Holokaust M. Rizzo, L. Bonaccorso). Niektóre tytuły są w kanonie lektur szkolnych (Wszystkie moje mamy R. Piątkowskiej, Czy wojna jest dla dziewczyn? P. Beręsewicza), inne chętnie wykorzystywane są na warsztatach i zajęciach z dziećmi w bibliotece. O wojnie trzeba rozmawiać z dziećmi i młodzieżą, nie tylko ze względu na rodzaj zagrożenia, który może się przytrafić zawsze i wszędzie, ale także dlatego, by nie zapomnieć o naocznych świadkach tamtych wydarzeń, którzy niestety odchodzą.    

Wszyscy uczestnicy spotkania otrzymali materiały szkoleniowe w formie elektronicznej (prezentacje, „Tematyka wojenna w najnowszej literaturze dziecięcej i młodzieżowej” – zestawienie bibliograficzne w wyborze). Webinarium zostało zorganizowane za pośrednictwem platformy ClickMeeting.

Oprac. Małgorzata Sierżęga
Dział Instrukcyjno-Metodyczny
WiMBP w Rzeszowie

---------------------------------------------------------

GALERIA