Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

35. rocznica wprowadzenia stanu wojennego w Polsce – relacja świadka wydarzeń

35. rocznica wprowadzenia stanu wojennego w Polsce – relacja świadka wydarzeń.

Prezentowana relacja obrazuje przed jak dramatycznymi wydarzeniami oraz osobistymi dylematami i trudnymi wyborami zostali postawieni ówcześni Polacy.

Stan wojenny w Polsce wprowadzono w nocy z 12/13 grudnia 1981 roku na mocy uchwały Rady Państwa, a z polecenia Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego. Zawieszony został 31 grudnia 1982 roku, natomiast zniesiony dopiero 22 lipca roku 1983. W bieżącym roku mija 35 lat od podjęcia przez aparat państwowy brzemiennej w skutkach decyzji o wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce…

Z okazji rocznicy wprowadzenia stanu wojennego zamieszczamy relację uczestnika tego wydarzenia - relacja została spisana przez Agatę Rak z WiMBP w Rzeszowie i umieszczona na stronie Podkarpackiej Biblioteki Cyfrowej za zgodą i dzięki uprzejmości uczestnika (świadka) wydarzeń – Pana M. R.

Relacja M.R - świadka wydarzeń, żołnierza rezerwy Ludowego Wojska Polskiego:

O stanie wojennym wprowadzonym przez Wojskową Radę Ocalenia Narodowego na terenie całego kraju dowiedziałem się w niedzielę rano, 13-tego grudnia z porannych wiadomości radiowych. Następnego dnia, jak co dzień, udałem się do pracy na II zmianę (pracowałem wówczas w WSK Rzeszów). Kiedy wróciłem do domu żona powiedziała mi, iż podczas mojej nieobecności było u mnie dwóch mężczyzn i że zostawili mi jakieś pismo. Było to wezwanie do stawienia się w jednostce wojskowej w Rzeszowie w trybie natychmiastowym. 15-tego grudnia, był to wtorek, musiałem bardzo wcześnie wstać, aby dotrzeć na czas do Rzeszowa. Mieszkałem wtedy jeszcze na wsi Hermanowa, a najbliższy przystanek znajdował się w odległości czterech kilometrów, była sroga i mroźna zima. Odchodząc z domu poleciłem żonie ochrzcić nasze kilkudniowe dziecko, bez względu na to, co się stanie. Nie wiedziałem, bowiem dokąd idę, co mnie czeka i kiedy wrócę, mogłem się tego jedynie domyślać.

Gdy stawiłem się w rzeszowskiej jednostce wojskowej nr 2085, która miała swoją siedzibę na ulicy Jagiellońskiej, dzisiaj Langiewicza, zostałem poinformowany, iż w wyniku wprowadzenia stanu wojennego do służby powołano żołnierzy rezerwy Ludowego Wojska Polskiego. Ja jako osoba posiadająca tzw. kartę mobilizacyjną, którą otrzymałem po odbyciu zasadniczej służby wojskowej, zostałem zobowiązany do zasilania szeregów LWP za każdym razem, gdy zaistnieje taka potrzeba. Brak mej zgody równał się z dezercją, a ta w najlepszym przypadku z kilkuletnim więzieniem, a w najgorszym z szykanami mojej rodziny a dla mnie … karą śmierci. Po zameldowaniu się u przełożonych zostałem przemundurowany na żołnierza i zobowiązany do całkowitego posłuszeństwa. W jednostce wojskowej nr 2085 w Rzeszowie przebywałem kilkanaście dni, w trakcie których przechodziłem różne szkolenia i ćwiczenia taktyczne na poligonie; później zostałem przewieziony kolejno na placówki w Przeworsku, Jarosławiu i Przemyślu. Gdy byłem w Rzeszowie krążyły plotki, iż przerzucą nas na Wybrzeże w największe zarzewie konfliktu, czego bardzo się obawiałem, na szczęście tak się nie stało.

Wigilię oraz Święta Bożego Narodzenia spędziłem w jednostce, nie uzyskałem bowiem przepustki. Była wieczerza wigilijna, tradycyjne łamanie się opłatkiem i śpiew kolęd, tym którzy chcieli pozwolono nawet uczestniczyć w Pasterce, która odbyła się w Kościele Garnizonowym w Rzeszowie. W Przeworsku, Jarosławiu i Przemyślu zostałem wcielony do całodobowych patroli. Taki patrol składał się z jednego milicjanta – dowódcy grupy, członka ORMO, członka ZOMO oraz dwóch żołnierzy. Milicjanci wyposażeni byli w broń krótką, nam kazali nosić długą typu kałasznikow. Od godziny 22 do 6 rano obowiązywała tzw. godzina milicyjna, w czasie której zadaniem patrolu było legitymowanie osób cywilnych i pilnowanie porządku. Przez cały okres mojej służby nie miałem prawa ani możliwości kontaktowania się z najbliższymi. Dwunastogodzinną przepustkę uzyskałem jedynie na chrzest mojego dziecka. Po 3,5 – miesięcznej przymusowej służbie w rezerwie Ludowego Wojska Polskiego zostałem przemundurowany na cywila i zwolniony do domu.

WSK – Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego
LWP – Ludowe Wojsko Polskie
ORMO – Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej
ZOMO – Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej

Czytelników zainteresowanych tematyką stanu wojennego w regionie odsyłam do 14. numeru Tarnobrzeskich Zeszytów Historycznych, który w całości poświęcono tej problematyce, jak również do ówczesnej prasy regionalnej (Nowiny : dziennik Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. 1981/1982, nr 237-245, 248-259 (grudzień / styczeń)). Należy jednak zaznaczyć, iż w zasobie PBC brak poniedziałkowego i wtorkowego numeru gazety, kolejno z 14. oraz 15. grudnia 1981 roku.
 

 Agata Rak
Dział Komputeryzacji Procesów Bibliotecznych
WiMBP w Rzeszowie