Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

ONA BYŁA ŻYWĄ MĄDROŚCIĄ I CZUJĄCYM SERCEM CAŁEJ EPOKI... – wystawa

Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

zaprasza na wystawę

zorganizowaną z okazji 175. rocznicy urodzin Elizy Orzeszkowej

Ona była żywą mądrością i czującym sercem całej epoki...

Ekspozycję można zwiedzać od 17 maja do 20 czerwca 2016 r.

Budynek WiMBP w Rzeszowie przy ul. Sokoła 13

w godzinach otwarcia biblioteki

Wstęp wolny!

Na wystawie, przygotowanej przez WiMBP w Rzeszowie, prezentujemy część dorobku literackiego Elizy Orzeszkowej – powieściopisarki epoki pozytywizmu, publicystki, działaczki społecznej.

Eliza Orzeszkowa urodziła się 6 czerwca 1841 r. w zamożnej szlacheckiej rodzinie, w Miłkowszczyźnie koło Grodna. Po śmierci ojca, znanego prawnika i po powtórnym zamążpójściu matki, wychowywała się na pensji sióstr sakramentek w Warszawie. Jej najlepszą szkolną koleżanką była Maria Konopnicka.

Z woli rodziców, w 1858 r. została wydana za mąż za Piotra Orzeszkę, starszego od niej o 16 lat właściciela majątku Ludwinowo pod Kobryniem. Małżeństwo nie było udane, ale pobyt w Ludwinowie stał się dla przyszłej pisarki okazją do zaangażowania się w życie społeczne.

Po wybuchu powstania styczniowego ukrywała powstańców, była łączniczką partyzantów, zaopatrywała ich w żywność. Klęska powstania zasadniczo odmieniła jej życie. Z powodu tej działalności jej mąż został aresztowany i zesłany na Syberię, a jego majątek został skonfiskowany. Wróciła wówczas do majątku rodziców, do rodzinnej Miłkowszczyzny.

W tym też czasie rozpoczęła pracę pisarską, nawiązała kontakty ze środowiskiem „Tygodnika Ilustrowanego” i „Przeglądu Tygodniowego” – organu warszawskich pozytywistów. Unieważniła swoje małżeństwo i związała się ze Stanisławem Nahorskim, choć oficjalnie poślubiła go dopiero w 1894 r.

Debiutowała pod koniec lat 60. XIX w., wydając zbiór nowel zatytułowany „Obrazek z lat głodowych”.

W pierwszym okresie twórczości pisała artykuły pozytywistyczne w prasie i powieści tendencyjne: „Ostatnia miłość”, „Pan Graba”, „Pamiętnik Wacławy”, „Maria”, „Marta”.

W latach 1877–1891 powstają jej utwory: „Nad Niemnem”, „Niziny”, „Dziurdziowie”, „Cham”, „Meir Ezofowicz”, „Panna Antonina” i zbiory nowel. Zajmują ją głównie konflikty społeczne, życie na wsi, biedota miejska oraz kwestia żydowska.

W ostatnim okresie twórczości Eliza Orzeszkowa zwróciła się ku zainteresowaniu psychologią, kwestiami etycznymi, religijnymi i historią.

W roku 1905 i 1909 wysuwano kandydaturę Orzeszkowej do nagrody Nobla.

Na przygotowanej przez WiMBP w Rzeszowie wystawie prezentujemy wybrane pozycje z twórczości Orzeszkowej z końca XIX w., z XX w. oraz te wydane w ostatnich latach, m.in.: „Patryotyzm i kosmopolityzm” z 1880 r., „Nad Niemnem”, „Pamiętnik Wacławy”, „Meir Ezofowicz”, „Światło w ruinach”, „Ascetka”, „Cham”. Na bogaty dorobek twórczy Orzeszkowej składają się również opowiadania i nowele, m. in.:  „Dobra pani”, „A… B… C…” oraz „Gloria victis”, które również pokazane są w wystawowych gablotach i to zarówno w wersji tradycyjnej, jak i elektronicznej.

Prezentowane są również książki poświęcone twórczości i życiu niezwykle popularnej pozytywistki, m.in.: „Eliza Orzeszkowa”, „Poznawanie Orzeszkowej”, „Pani Eliza”, „Narracja i tendencja. O powieściach tendencyjnych Elizy Orzeszkowej” oraz autobiografia „O sobie”.

Ekspozycję uzupełnia kopia listu prywatnego Elizy Orzeszkowej do Józefa Wiśniowskiego z 1905 r., którego oryginał znajduje się w zbiorach WiMBP w Rzeszowie.

Renata Dziepak

Ekspozycję można zwiedzać od 17 maja do 20 czerwca 2016 r. w holu głównym WiMBP w Rzeszowie, przy ul. Sokoła 13, w godzinach otwarcia biblioteki.

Wstęp wolny!