Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

POETA I KAPŁAN – 100. ROCZNICA URODZIN KS. JANA TWARDOWSKIEGO – wystawa

Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

zaprasza na wystawę

POETA I KAPŁAN –

100. ROCZNICA URODZIN KS. JANA TWARDOWSKIEGO

Ekspozycję można zwiedzać od 3 do 30 czerwca 2015 r.

Budynek WiMBP w Rzeszowie przy ul. Sokoła 13

w godzinach otwarcia biblioteki

Wstęp wolny!

W związku z przypadającą w tym roku 100. rocznicą urodzin ks. Jana Twardowskiego, WiMBP w Rzeszowie przygotowała wystawę prezentującą materiały dotyczące Jego życia i twórczości oraz wybrane tomiki poezji, są to m.in.: „Wiersze”, „Miłość miłości szuka”, „Nie przyszedłem Pana nawracać”, „Kiedy mówisz”, „Wiersze największej nadziei”, „Zaufałem drodze” i inne.

Jan Twardowski – jeden z najwybitniejszych polskich poetów współczesnych, za życia ceniony katecheta, wybitny kaznodzieja.

Urodził się 1 czerwca 1915 r. w Warszawie, w rodzinie kolejarskiej, jako czwarte dziecko Jana i Anieli z domu Konderskiej. Dziecięce lata upływały przyszłemu poecie między Warszawą a Druchowem k. Płocka. Od wczesnego dzieciństwa pasjonowała go przyroda, zachwycał się wszystkim co go otaczało. To niezwykłe umiłowanie świata przyrody widoczne jest w późniejszej twórczości poetyckiej. Już w czasach gimnazjalnych ujwaniają się zainteresowania literackie przyszłego poety. Swoją przygodę z literaturą rozpoczął w 1932 r., debiutując w międzyszkolnym piśmie „Kuźnia Młodych”, gdzie w latach 1933-1935 był redaktorem działu literackiego. W 1937 r. nakładem Księgarni F. Hoesicka wydał swój debiutancki tomik wierszy „Powrót Andersena”. Książka ukazała się w nakładzie 40 egzemplarzy i dziś stanowi bardzo cenne dzieło bibliofilskie.

Po maturze rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W czasie II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej, walczył w powstaniu warszawskim. Pod koniec wojny wstąpił do seminarium duchownego i rozpoczął studia teologiczne na Uniwersytecie Warszawskim. Po wojnie, w 1948 r. przyjął święcenia kapłańskie oraz uzyskał tytuł magistra filologii polskiej za pracę „Godzina myśli”. Pracował w szkole specjalnej w Żbikowie k. Pruszkowa, a następnie w kościołach w Warszawie. Od 1948 r. pełnił też obowiązki prefekta w szkole specjalnej w Pruszkowie i w domu dziecka w Koszajcu. W 1959 r. został rektorem kościoła sióstr Wizytek w Warszawie i pozostał w nim aż do emerytury. Głosił tam kazania dla dzieci, którym później zadedykował, m.in. zbiory „Zeszyt w kratkę” oraz „Patyki i patyczki”. Przez wiele lat wykładał w warszawskim seminarium. Zmarł 18 stycznia 2006 r. w wieku 90. lat. Pochowany został w krypcie w Panteonie Wielkich Polaków w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie.

Realizacja powołania kapłańskiego okazała się dla autora najważniejszym życiowym wyborem, ale też swoistą przeszkodą i utrudnieniem w karierze literackiej. Przez długie lata mógł drukować tylko w pismach katolickich, stąd należny rozgłos i sława nie mogły mu towarzyszyć od początku twórczości. Bezpośrednio po wojnie ksiądz Twardowski ogłaszał swoje utwory poetyckie na łamach katowickiej „Odry” i „Tygodnika Warszawskiego”, pod pseudonimem Antoni Derkacz. Jego utwory dość regularnie ukazywały się w „Tygodniku Powszechnym” oraz na łamach krakowskiego miesięcznika „Znak”. Pierwszy po wojnie tomik poety „Wiersze”, ukazał się dopiero w 1959 r. współwydany z „Niepowrotnymi godzinami” ks. Heintscha, w poznańskim wydawnictwie Pallottinum. Sława poetycka przyszła bardzo późno, dopiero w latach siedemdziesiątych. W 1970 r. ukazały się „Znaki ufności”, które wskutek nacisku czytelników po roku miały drugie wydanie, co było ewenementem w ówczesnych czasach. Przeprowadzano z nim wywiady, pojawiały się audycje radiowe z jego udziałem. Krytycy laiccy i katoliccy wyrazili uznanie dla jego utworów. Później ukazały się kolejne tomiki poezji: „Niebieskie okulary”, „Rachunek dla dorosłego”, „Zeszyt w kratkę”, „Poezje wybrane”, „Który stwarzasz jagody”, „Nie przyszedłem pana nawracać”, „Patyki i patyczki”, „Stukam do nieba”, „Nie bój się kochać”, „Niecodziennik”, „Nie martw się”, „Tyle jeszcze nadziei”, „Elementarz księdza Twardowskiego dla najmłodszego, średniaka i starszego”, „O maluchach”, „Do moich uczniów” i wiele innych.

Lata dziewięćdziesiąte i dwutysięczne, to prawdziwa eksplozja wydań utworów ks. Jana Twardowskiego. Jego tomiki poezji i prozy stały się bardzo popularne. W ślad za tym ukazało się też wiele recenzji i artykułów poświęconych twórczości poety oraz wywiadów, a na spotkaniach z autorem zawsze było tłoczno.

Utwory Twardowskiego przetłumaczono na wiele języków, m.in.: angielski, czeski, francuski, macedoński, niemiecki, słowacki, flamandzki, bułgarski, węgierski, rosyjski i inne.

Jan Twardowski jest laureatem wielu nagród i wyróżnień, m.in.: PEN-Clubu im. Roberta Gravesa (1980), im. J. Słowackiego za wiersze trafiające do czytelników wszystkich pokoleń (1993), Ministra Kultury i Sztuki (1997), Miasta Stołecznego Warszawy (1999), nagrody wydawców katolickich „Feniks” (1999). Ponadto, w 1999 r. otrzymał tytuł doktora honoris causa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Swoim największym wyróżnieniem, Orderem Uśmiechu, odznaczyły go również dzieci. W 2000 r. uhonorowany został nagrodą IKAR oraz Dziecięcą Nagrodą SERCA, a rok później nagrodą TOTUS, zwaną też „katolickim Noblem”. Pośmiertnie odznaczony został Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi w upowszechnianiu humanistycznych wartości i za osiągnięcia literackie”. W 2010 r. Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu monety upamiętniające 95. rocznicę urodzin księdza Twardowskiego, a w 2011 r. Rada Warszawy nadała skwerowi położonemu u zbiegu ulic Karowej i Krakowskiego Przedmieścia nazwę ks. Jana Twardowskiego. Szczególną formą wyróżnienia i akceptacji treści zawartych w twórczości, jest wybieranie ks. Jana Twardowskiego jako patrona szkół, czy ośrodków opiekuńczo-wychowawczych. Jego twórczość jest też inspiracją do organizowania konkursów recytatorskich, plastycznych, muzycznych itp.

Twórczość ks. Jana Twardowskiego dotyczy spraw uniwersalnych, ważnych w każdym miejscu i w każdym czasie, pomaga głębiej patrzeć na życie, podnosi na duchu. Poezję tę cechuje spokój, mądrość, powaga, zaduma i równocześnie humor. Jest to poezja płynąca z serca, harmonijnie łącząca miłość do Boga z miłością do ludzi i otaczającego świata. Ks. Jan Twardowski pisał wiersze dla dzieci i dorosłych, felietony, aforyzmy, anegdoty, kazania, komentarze biblijne, religijne poradniki duchowe. Jego książki trafiają do ludzi w różnym wieku, o różnym poziomie wykształcenia i światopoglądzie. Poetę i czytelnika łączy bliska więź. Sam ksiądz Jan uważał swoje wiersze za rodzaj rozmowy z kimś bliskim, szukanie przyjaciela, by podzielić się swoim życiowym doświadczeniem, swoimi przeżyciami, obserwacjami, pytaniami. W swoich wierszach uczył dziecięcej ufności i optymizmu, głębi spojrzenia na świat, wnosił radość chrześcijańskiej nadziei. Nie skupiał uwagi na sobie, był wrażliwy na ludzkie biedy. O skomplikowanych sprawach tego świata mówił prosto, z wielką miłością. Potrafił odkryć piękno w prozaicznych sytuacjach.

Poezja księdza Jana Twardowskiego od lat cieszy się wielkim uznaniem czytelników i wydawców. Bogata gatunkowo i tematycznie twórczość ks. Jana, wydawana jest w licznych wznowieniach i wyborach. Ksiądz Twardowski jest najczęściej publikowanym księdzem i poetą w Polsce.

Maria Szot

Wystawę można zwiedzać od 3 do 30 czerwca 2015 r. w godzinach otwarcia Biblioteki przy ul. Sokoła 13.