Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

2013 - Rok Powstania Styczniowego

 
Senat Rzeczpospolitej Polskiej ustanowił rok 2013 Rokiem Powstania Styczniowego.
 

"Honorując patriotyczne oddanie i szlachetne poświęcenie powstańców styczniowych, spłacamy dług wobec wielu pokoleń Polaków, którzy nie wahali się stanąć do walki w obronie wolności" - głosi uchwała. Przypomniano w niej, że Powstanie Styczniowe skierowane było przeciwko rosyjskiemu zaborcy, a jego celem była restytucja Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
 

Powstanie narodowe przeciw Rosji rozpoczęło się 22 stycznia 1863 r., trwało do jesieni 1864 r. objęło tereny Królestwa Polskiego, Litwy, Białorusi i części Ukrainy. Przeciwko dobrze uzbrojonej, wyposażonej i zorganizowanej armii rosyjskiej – stanęły małe oddziały powstańców, których podstawowym narzędziem walki była broń myśliwska oraz kosy postawione na sztorc. W ciągu trwających ponad 1,5 roku działań zbrojnych doszło do ponad tysiąca mniejszych lub większych potyczek, a w walkach wzięło w sumie udział co najmniej 150 tys. powstańców.
 

Walka powstańcza przez cały swój czas miała charakter rozproszonej akcji partyzanckiej. Powstańcom nie udało się opanować na dłużej większego terytorium, a władze powstania nie miały stałej siedziby. Po klęsce większych zgrupowań partyzanckich, m.in. w bitwach pod Węgrowem i Siemiatyczami, walkę toczyły głównie niewielkie oddziały.
 

Powstanie Styczniowe było najdłużej trwającym i najbardziej masowym ruchem niepodległościowym XIX w. Bilans insurekcji był tragiczny - dziesiątki tysięcy poległych lub straconych przez Rosjan, kilkanaście  tysięcy wywieziono w głąb Rosji i na Sybir, kilka tysięcy wyemigrowało a  majątki uczestników powstania skonfiskowano. Królestwo Polskie zostało pozbawione resztek odrębności i w pełni włączone do Rosji. Rozpoczęto intensywną rusyfikację ziem polskich.
 

Pomimo klęski, powstanie doprowadziło ostatecznie do zlikwidowania stosunków feudalnych  na ziemiach polskich. Odegrało też istotną rolę w umacnianiu świadomości i integracji narodowej. Było powstaniem prawdziwie ogólnopolskim tak pod względem geograficznym, jak i społecznym i ważnym etapem walk niepodległościowych.
 

Pozostawiło trwały ślad w polskiej literaturze (m.in. twórczość E. Orzeszkowej, M. Dąbrowskiej, S. Żeromskiego) oraz w malarstwie ( A. Grottger, J. Matejko, M. Gierymski, J. Kossak i in. ).

W związku z przypadającą w tym roku 150. rocznicą wybuchu Powstania Styczniowego przygotowana została wystawa prezentująca materiały dotyczące tego wydarzenia.

Wystawę można zwiedzać od 2 do 31 stycznia 2013 r. w godzinach  otwarcia Biblioteki, przy ul. Sokoła 13.